د "چنگېز خان" د بڼو تر مېنځ توپير

[[دوتنه:Genghis Khan.jpg|بټنوک|200px|کيڼ| چنګېزچنگېز خان]]

د '''چنګېزچنگېز خان''' اصلي نوم تېموجن ؤ، خو كله چې يې ډېر بري خپل كړل، نو د چنګېزچنگېز خان لقب يې ځانته غوره كړ، چې د (ټيټ يا لاندې ګورهگوره) په مانا دى.

دې په ۱۱۶۲ز <ref name="birth">Rashid al-Din asserts that Genghis Khan lived to the age of 72, placing his year of birth at 1155. The ''Yuanshi'' (元史, ''History of the [[Yuan dynasty]]'', not to be confused with the era name of the [[Han Dynasty]]), records his year of birth as 1165. According to Ratchnevsky, accepting a birth in 1155 would render Genghis Khan a father at the age of 30 and would imply that he personally commanded the expedition against the Tanguts at the age of 72. Also, according to the ''[[Altan Tobci]]'', Genghis Khan's sister, Temülin, was nine years younger than he; but the Secret History relates that Temülin was an infant during the attack by the Merkits, during which Genghis Khan would have been 18, had he been born in 1155. Zhao Hong reports in his travelogue that the Mongols he questioned did not know and had never known their ages.</ref>– كال زېږېدلې او په ۱۲۲۷ز د اګستاگست په ۱۸مه نيټه مړ شوې.

تيموجن د خان (واكمن) كورنۍ بنسټ اېښودونكې دى، چې د وخت په تېرېدو سره يې د خاقان په نامه يوه ستره امپراتوري جوړه كړه، چې د نړۍ په تاريخ كې له سترو امپراتوريو څخه ګڼلگڼل كېږي.

تيموجن د شمال ختيځو او مركزي اسيا ځايي قبيلو په يوځاى كولو سره پدې وتوانېد چې د يوې سترې امپراتورۍ بنسټ كېږدي. د مغول ملت له بنسټ اېښودنې او د جنګېزخانجنگېزخان له لقب غوره كونې څخه وروسته يې بهرنۍ پاليسي جوړونې ته پام وكړ. په لومړې سر كې يې ختيځه او منځنۍ اسيا ونيوله، دده په ژوند كې مغولي امپراتورۍ پدې وتوانېده، چې نږدې ټوله اسيا تر خپلې ولكې لاندې راولي.

چنګېزچنگېز خان د نني چين په ګډونگډون ټوله منګوليا،منگوليا، اېرواسيا، د روسيې ډېره برخه، اسيا، ختيځه اروپا او منځني ختيځ ډېرې سيمې ترخپلې ولكې لاندې راوستې وې.

تيموجن (جنګېزجنگېز خان) د يوې نامالومه ناروغۍ له وجې په ۱۲۲۷ز كال ومړ.

[[دوتنه:onon.jpg|thumb|200px| [[د اونون سيند]], [[منګوليامنگوليا]], هغه ځاى چې تيموجېن پكې وزېږېد او رالوى شو.]]

په هغه وخت كې د ليكدود د كمښت له امله د تيموجن (چنګېزخانچنگېزخان) د زېږېدنې او كوشنيتوب په اړه څه كره مالومات په لاس كې نشته، مګرمگر كومې سرچينې چې دده د ژوند په اړه يوڅه مالومات وړاندې كوي، هغوي هم پرې چندانې باوري نه ول.

[[وېشنيزه:چنګېزچنگېز خان|*]]