د "پراګ" د بڼو تر مېنځ توپير

Content deleted Content added
Darios (خبرې اترې | ونډې)
د سمون لنډیز نسته
۱ کرښه:
[[دوتنه:Prager Burg und Karlsbrücke.jpg|250px|thumb|leftبټنوک|'''پراګپراگ''']]
'''پراګپراگ''' ( [[چیکی ژبه|په چیکی کې]]:'''Praha''' ) [[د چېک جمهوريت|د چېک د جمهوریت]] پایتخت دی او د چېک تر ټولو لوی ښار دی. مساحت یی تقریبا ۵۰۰ کیلومتره مربع ده. په اوس وخت کې پراګپراگ تقریبا ۱،۲ میلیونه نفوس لری. پراګپراگ هم [[د چېک جمهوريت|د چېک جمهوریت]] ثقافتی او سیاسی مرکز دی. په پراګپراگ کې د چېک جمهوریت تر ټولو لوی هوایی اډه پرته ده. د پراګپراگ د ترافیک ترانسپورت ډیر عصری دی.
 
'''پراګ''' ( [[چیکی ژبه|په چیکی کې]]:'''Praha''' ) [[د چېک جمهوريت|د چېک د جمهوریت]] پایتخت دی او د چېک تر ټولو لوی ښار دی. مساحت یی تقریبا ۵۰۰ کیلومتره مربع ده. په اوس وخت کې پراګ تقریبا ۱،۲ میلیونه نفوس لری. پراګ هم [[د چېک جمهوريت|د چېک جمهوریت]] ثقافتی او سیاسی مرکز دی. په پراګ کې د چېک جمهوریت تر ټولو لوی هوایی اډه پرته ده. د پراګ د ترافیک ترانسپورت ډیر عصری دی.
== تاریخ ==
[[دوتنه:Muttich, Kamil Vladislav - Mistr Jan Hus na hranici v Kostnici 1415.jpg|150px|thumb|leftبټنوک|[[یان هوس|يان هوس]]]]
 
پراګپراگ په نهم پېړۍ کې د چېکی پرنس بوږیوی لخوا تاسیس شو. په ۹۷۳ کال کې په پراګپراگ کې د اسقف مذهبی مقر جوړ شو. په ۱۲۵۷ کال کې پاچا [[پښيميسل اوتاکار ۲|پښیمیسل اوتاکار دوهم]] ( Přemysl Otakar II) د پراګپراگ ښار پراخ وکړ. په ۱۴ پېړۍ کې د [[کارل ۴]] د حکومت په دوره کې پراګپراگ د مقدس روم دامپراتوری پایتخت شو.کارل ۴ د پراګپراگ پایتخت پراخ کړ او په ښار کې یی ډیر ښایسته یادګارونهیادگارونه جوړ کړ. د کارل پل، د کارل پوهنتون او [[د مقدس ویټوس کليسا]] تر ټولو مشهور د پراګپراگ يادګارونهيادگارونه دی. په ۱۳۴۴ کې په پراګپراگ کې د لوی اسقف مقر تاسیس شو. په دی وخت کې د مقدس د ویټ کلیسا جوړول پېل شو. د [[کارل ۴]] تر وفات وروسته زوی یی واتسلاف ۴ ( Václav IV )د چېک پاچا شو. واتسلاف ۴ ډیر نالایق پاچا وو. واتسلاف یوازې ښکاری او پېغلې خوښ کړ. په دی وخت کې یو کشیش چې نوم یی [[یان هوس|يان هوس]] ( Jan Hus ) وو په پراګپراگ کې په یوه کلیسا کې د کاتولیک د روحانیونو انتقاد وکړ. [[یان هوس]] خلکو ته وویل چې د کاتولیک روحانیونه او چېکی اشرافیان د خدای د دستورونو په مطابق ژوند نه کوی او دغه روحانونو پر خلکو ظلمنه کوی. پاپ او روحانیونه [[یان هوس]] د روحانیونو ټولنې ته دعوت وکړ. کله چې [[یان هوس]] ټولنې ته ورسېدل نو روحانیونو یی ونیول. د [[یان هوس]] تر نیولو وروسته د کاتولیک روحانیونو وویل چی [[یان هوس]] کافر دی.
 
په ۱۴۱۵ کال کې یان هوس د اور په وسطه وژل شو. یان هوس تر وفات وروسته د چېک په پاچایی کې لوی قیام پېل شو. په ۱۴۲۰ کال کې صلیبی اردو پر پراګپراگ برید وکړ مګرمگر قیامکوونکی د چیک پاچایی د بیلو بیلو سیمو پراګپراگ ته راغلل او صلیبی اردو د قیامکوونکی لخوا ماته وخورله.
پراګ په نهم پېړۍ کې د چېکی پرنس بوږیوی لخوا تاسیس شو. په ۹۷۳ کال کې په پراګ کې د اسقف مذهبی مقر جوړ شو. په ۱۲۵۷ کال کې پاچا [[پښيميسل اوتاکار ۲|پښیمیسل اوتاکار دوهم]] ( Přemysl Otakar II) د پراګ ښار پراخ وکړ. په ۱۴ پېړۍ کې د [[کارل ۴]] د حکومت په دوره کې پراګ د مقدس روم دامپراتوری پایتخت شو.کارل ۴ د پراګ پایتخت پراخ کړ او په ښار کې یی ډیر ښایسته یادګارونه جوړ کړ. د کارل پل، د کارل پوهنتون او [[د مقدس ویټوس کليسا]] تر ټولو مشهور د پراګ يادګارونه دی. په ۱۳۴۴ کې په پراګ کې د لوی اسقف مقر تاسیس شو. په دی وخت کې د مقدس د ویټ کلیسا جوړول پېل شو. د [[کارل ۴]] تر وفات وروسته زوی یی واتسلاف ۴ ( Václav IV )د چېک پاچا شو. واتسلاف ۴ ډیر نالایق پاچا وو. واتسلاف یوازې ښکاری او پېغلې خوښ کړ. په دی وخت کې یو کشیش چې نوم یی [[یان هوس|يان هوس]] ( Jan Hus ) وو په پراګ کې په یوه کلیسا کې د کاتولیک د روحانیونو انتقاد وکړ. [[یان هوس]] خلکو ته وویل چې د کاتولیک روحانیونه او چېکی اشرافیان د خدای د دستورونو په مطابق ژوند نه کوی او دغه روحانونو پر خلکو ظلمنه کوی. پاپ او روحانیونه [[یان هوس]] د روحانیونو ټولنې ته دعوت وکړ. کله چې [[یان هوس]] ټولنې ته ورسېدل نو روحانیونو یی ونیول. د [[یان هوس]] تر نیولو وروسته د کاتولیک روحانیونو وویل چی [[یان هوس]] کافر دی.
په ۱۴۱۵ کال کې یان هوس د اور په وسطه وژل شو. یان هوس تر وفات وروسته د چېک په پاچایی کې لوی قیام پېل شو. په ۱۴۲۰ کال کې صلیبی اردو پر پراګ برید وکړ مګر قیامکوونکی د چیک پاچایی د بیلو بیلو سیمو پراګ ته راغلل او صلیبی اردو د قیامکوونکی لخوا ماته وخورله.
 
== نوې زمانه ==
[[دوتنه:Hans von Aachen 003.jpg|150px|thumb|leftبټنوک|رودولف ۲]]
 
په ۱۵۲۶ کال کې د چېک هېواد د هبزبورګهبزبورگ پاچا ( Habsburg ) لاس ته راوړل. په ۱۵۸۳ کال کې د هبزبورګهبزبورگ امپراتور رودولف ۲ ( Rudolf II) ( ۱۵۲۲-۱۶۱۲ ) په پراګپراگ کې خپل مقر جوړ کړ. رودولف ۲ هنر او علم ډیر خوښ کړ. هنرمندان او پوهان د نړی د بیلو بیلو سیمو پراګپراگ ته راتلل. په دی وخت کې پراګپراگ د اروپا ثقافتی او علمی مرکز وو.
په ۱۶۱۸ کال کې ددېرش کالو جګړهجگړه ( ۱۶۱۸-۱۶۴۸ ) پیل شوه. په ۱۶۴۸ کال کې د سویدن اردو پراګپراگ ته ورسیدل او د هبزبورګهبزبورگ قیمتی ټولونه غلا وکړ.
 
== چکوسلواکیا ==
په ۱۹۱۸ کال کې تر نړی جګړهجگړه وروسته د چکوسلواکیا جمهوریت تاسیس شو او پراګپراگ پایتخت یی شو.
د چکوسلواکیا لمړی ولسمشر توماس گاریک ماساریک (Tomáš Garrigue Masaryk) وو چې د پراګپراگ په کلا کې د ولسمشر اداره یی جوړ کړه. په ۱۹۳۹ کال کې نازی پوځ پراګپراگ ونیول او پراګپراگ د نازی پروټیکتور مقر شو. په دی وخت کې نازی د چېک پر خلکو ډېر ظلمنه کول. په ۱۹۴۵ کال کې شوروی پوځ پراک ته ورسېدل او پراګپراگ د شوروی پوځ لخوا خپلواک شو. جګړهجگړه وروسته پراګپراگ د چکوسلواک سوسیلیستی جمهوریت پایتخت شو.
د چکوسلواکیا لمړی ولسمشر توماس ګاریک ماساریک ( Tomáš Garrigue Masaryk
) وو چې د پراګ په کلا کې د ولسمشر اداره یی جوړ کړه. په ۱۹۳۹ کال کې نازی پوځ پراګ ونیول او پراګ د نازی پروټیکتور مقر شو. په دی وخت کې نازی د چېک پر خلکو ډېر ظلمنه کول. په ۱۹۴۵ کال کې شوروی پوځ پراک ته ورسېدل او پراګ د شوروی پوځ لخوا خپلواک شو. جګړه وروسته پراګ د چکوسلواک سوسیلیستی جمهوریت پایتخت شو.
 
 
 
== د چېک جمهوریت پایتخت ==
پراګپراگ د چېک د ولسمشر او حکومت مقر دی.
د ولسمشر اداره د پراګپراگ په [[د پراگ کلا|کلا]] کې پروت دی. د مشرانو جرګهجرگه ( د سنات جرګهجرگه ) او پارلمان د پراک په مرکز کې پروت دی. په پراګپراگ کې هم مهم وزارتونه، علی عدالت او د عسکرو اعلی قوماندانی پروت دی.
 
== د پراګپراگ لېږدونه ( ترافیک ترانسپورت ) ==
[[دوتنه:Praha, Malostranská, vlak.jpg|200px|thumb|leftبټنوک|میترو]]
 
د پراګپراگ لېږدونه ډیر عصری ده. په پراګپراگ کې د چېک تر ټولو لوی او عصری د نړیوال هوایی میدان پروت دی چې د روزینې ( Ruzyně) په نوم یادېږی. دغه هوایی میدان دوه ټیرمنالونه لری.
میترو ( د ځمکې لاندی ښاری ریل ) د پراګپراگ تر ټولو مشهور د ترافیک ترانسپورت دی. هره ورځ په [[ميترو]] کې تقریبا یو میلیونه مسافران سپرېږی. میترو درې خطونه او 57 تمځایونه لری. په پراګپراگ کې هم د سرویس او ترام
عصری لیږدونه شته. هر مسافر باید ټکټ رانسی. په اوس وخت کې د ټکټ قیمت د یو سفر لپاره ۲۶ کورونونه دی ( تقریبا ۲ ډالرونه ). مسافر کولای سی دغه ټکټ د ورځپانې په مغازه کې یا په سرویس کې رانسی.
په پراګپراگ کې پرته له [[بس|سرویس،]] [[ټرام]] او [[ميترو]] نه مسافر په ټکسی کې سپرېدلای سی. د ټکسی تمځایونه د ښار په مرکز کې ، په هوایی میدان کې او داورګاډیداورگاډی په تمځایونه کې پراته دی. مګرمگر په ټکسی کې عموما ډېر خلک نه سپرېږی ځکه د ټکسی کرایه ډېر زیاته ده.
 
 
 
[[دوتنه:Prague_panorama.jpg|1000px|thumbبټنوک|center|پراګپراگ د چېک جمهوريت پلازمېنه]]
 
[[وېشنيزه:د اروپا د هېوادونو پلازمېنې]]
"https://ps.wikipedia.org/wiki/پراګ" نه اخيستل شوی