|
کتیتر په طبابت کې د کتیتر اصطلاح یوهيوه تیوبتيوب ته ورته جوړښت ته کارول کیږيوايي چې د بدن خالیګاوو،خاليګاوو، قناتونو او اوعیواوعيو ته د دریناژدرېناژ د ترسره کولو، د مایعاتومايعاتو یايا ګازاتو د تطبیقتطبيق او یايا د ځینوځينو عملیاتيعملياتي سامان آلاتو د داخلولو لپاره د ننه کیږيکيږي . کیدایکېدای شي چې له پلاستیک،پلاستيک، رابر، شیشېشيشې او یايا فلزاتو څخه جوړشوی وي. کتیترکتيتر په بدن کې په مؤقتي او یايا دایميدايمي ډول پریښودلپرېښودل کیږيکېږي او یايا دا چې په وقفوي ډول د مجوفو اعضاؤو لکه مثانې د تخلیې لپاره کارول کیږي . پخوانیو سوریایانو به کتیترونه له درګو څخه جوړول.
د سندونو د تطبیق عملیې ته Catheterization ویلوييل کیږيکېږي. کتیترکتيتر کیدای شي سخت او یا نرم وي.
پخوانیو یونانیانو به یو سوری فلزي تیوب د احلیل له لارې مثانې ته د ننه کاوه چې دهغه له لارې به یې مثانه تشوله دوۍ دغه تیوب ته د Katheter ( په K نه په C ) اصطلاح کاروله. نن سبا زیاتره کتیترونه له پلاستیک څخه جوړیږي.
David S.Sheridan په ۱۹۴۰ میلادي کال کې عصري Disposable کتیترونه اختراع کړل. ده د خپل ژوند په موده کې د کتیترونو څلور کمپنۍ جوړې او خرڅې کړې او په ۱۹۸۸ میلادي کال کې د Forbes مجلې له خوا ورته د Catheter king لقب ورکړای شو.
ګڼ شمیر پولیمیرونه د کتیترونو په جوړیدو کې کارول کیږي لکه Silicone rubber ، Latex او Thermoplastic elastomers . په دې ټولو کې له Silicone څخه ډیر کار اخستل کیږي.
د مثانې لپاره د کتیترونو زیات ډولونه وجود لري . عصري Intermittent سندونه د Polyurethane څخه جوړ شوي دي چې د ناروینه و ، ښځو او ماشومانو لپاره بیلابیلې اندازې او اوږدوالي لري.
د بدن په یوه مشخصه برخه کې کتیترونه د مشخصو اهدافو لپاره کارول کیږي چې ځینې نمونې یې په لاندې ډول سره ذکر کوو:
۱-# Urinary Catheterization : د مثانې د ادرار د تخلیې په منظور ترسره کیږي. لکه د فولي کتیتر او یا د احلیل د تخریب په صورت کې د Supra Pubic کتیتر تطبیق.<br />
۲-# Nephrostomy: د یوه تیوب په واسطه د پوستکي له لارې د بډوډي څخه د ادرار دریناژ کولو ته ویل کیږي چې دلته هدف په بډوډو باندې د فشار راکمول دي.<br />
۳-# د جمع شوو مایعاتو ( Fluid collection ) د دریناژ په خاطر هم له کتیتر څخه ګټه اخستل کیږي لکه بطني آبسې ګانې.<br />
۴-# Angioplasty ، Angiography ، Balloon Septostomy ، Balloon Sinuplasty او یوشمیر نورو معایناتو کې هم کتیترونه کارول کیږي.<br />
۵- په یوه شریان یا ورید کې په مستقیمه توګه د فشار د معلومولو په منظور له کتیتر څخه ګټه اخستل کیږي.<br />
۶-# په یوه شریان یا ورید کې په مستقیمه توګه د داخل قحفي فشار د معلومولو په منظور له کتیتر څخه ګټه اخلو.<brاخستل />کیږي.
۷-# په مستقیمه توګه د داخل قحفي فشار د معلومولو په منظور له کتیتر څخه ګټه اخلو.
# په Epidural خالیګاه ، Subarachnoid خالیګاه او یا د یوې غټې شبکې ( لکه Brachial plexus ) په شاوخوا کې د انستیتیک درملو د تطبیق لپاره له کتیتر څخه ګټّ اخستل کیږي.<br />
۸-# سږو ته د ګازاتو د ننویستلو او ایستلو ( اکسیجن او کاربن دای اکساید ) او همدارنګه د هغو انستیتیک درملو د تطبیق په منظور چې د ګاز په شکل دي له Tracheal tube څخه ګټه اخستل کیږي.<br />
۹-# د انسولین او یو شمیر نورو درملو د تحت الجلدي تطبیق په منظور له Infusion Set او Insulin Pump څخه ګټه اخستل کیږي.<br />
۱۰ –# Central venous catheter د هغه کتیتر څخه عبارت ده چې د درملو یا مایعاتو د تطبیق په منظور؛ زړه ته په یوه نژدي ورید او یا قلبي اذین کې کیښودل کیږي.<br />
۱۱-# Swan-Ganz کتیتر یو خاص ډول کتیتر دی چې په زړه کې د فشار د اندازه کولو په منظور په یوه ریوي شریان کې کیښودل کیږي.<br />
۱۲-# Embryo transfer catheter : دا ډول کتیتر له باندې څخه رحم ته د القاح شوې تخمې (چې په Invitro ډول القاح شوې وي ) د داخلولو په منظور کارول کیږي. بیلابیل اوږدوالي لري چې اندازه یې له ۱۵۰-۱۹۰ ملي مترو پورې رسیږي.<br />
۱۳-# Umbilical line : یو ډول کتیتر دی چې په Neonatal intensive care unit ( NICU) کې کارول کیږي. دا کتیتر د جنین مرکزي دوران ته د زرلاس رسي لاره برابروي.<br />
۱۴-# Quinton Catheter : دا ډول کتیتر چې د Tomcat په نوم سره هم یادیږي رحم ته په مستقیمه توګه د منځل شوي سپرم د داخلولو لپاره په Artificial Insemination کې کارول کیږي.<br />
يو ډول کتیتر چې د فولي کتیتر په نوم یاديږي؛ له یوه نازک ، نرم ، معقم ، پلاستیکي یا رابري تیوب څخه عبارت ده چې مثانې ته د ادرار د تخلیې لپاره ننویستل کیږي. څرنګه چې دا کتیتر د یوې مودې لپاره په مثانه کې پریښودلی شو نوځکه د Indwelling کتیتر په نوم سره هم یادیږي.
فولې کتیتر په خپل ځاې کې د یوه بالون په واسطه چې په آخر سر کې یې لري او د پاکو اوبو په واسطه ډکیږي ثابت ساتل کیږي. کتیترونه بیلابیلې اندازې ، جوړښت ( Latex ، Silicone او Teflon ) او ډولونه لري ( لکه Foley ، سیخ او Caude Tip ) لري.
| 