د "اقتصاد" د بڼو تر مېنځ توپير

=== لرغونی پېر ===

له ډیرې پخوا څخه د انسانانو په منځ کې په انفرادي ډول سره د توکو تولید، ویشنې او د خدمتونو چارو دود درلود، چې دا چارې پخپله د وټې ځیني ډولونه دی. خو په همدې ډول سره د ټولنو په پراخیدلو او د ورځینو اړتیاوو په ډیریدلو سره وټیزې چارې هم پرمختللې کیدلې . چې په لمړني ځل [[سومر]] یانې 1696 – 1654 کاله مخکې له میلاده (د بابلیانو لرغونی دور) د راګړې ورکړې او پیسو پر بنسټ په لمړۍ ځل وټیز پرمختګ رامنځ ته کړ او تر هغه وروسته بیا [[بابلیان|بابلیانو]] او ورسره شاوخوا نورو نږدی څنګ ته ښاریانو یې له دوی نه وروسته زوړ وټیز غونډال نور هم پراخه کړ. چې نن زمونږ په اند قواعد او قوانین، په پورونو او نورو وټیزو کړنو کې بلل کیږي، او په سوداګریزو کړنو او خصوصي ملکیتونو پورې اړوند حقوفي قراردانونه او قانوني کودونه.<ref name=Sheila>Sheila C. Dow (2005), "Axioms and Babylonian thought: a reply", ''Journal of Post Keynesian Economics'' '''27''' (3), p. 385-391.</ref>

[[Image:BMC 193.jpg|thumb|RIGHT|200px|Greek [[drachm]] of Aegina. Obverse: Land [[turtle]] / Reverse: ΑΙΓ(INA) and dolphin. The oldest turtle coin dates 700 BC]]

بابلیانو او ورسره ګاونډیو ښاري ایالتونو یی د وټه بڼه د اوسنو مدني ټولنو (قانون) د مفهوم د پرتلې ترکچې پورې لوړه کړه. <ref name="yale2">{{cite web|url=http://www.yale.edu/lawweb/avalon/medieval/hammint.htm|title=The Code of Hammurabi : Introduction|accessdate=September 14, 2007|publisher=Yale University|year=1915|author=Charles F. Horne, Ph.D.}}</ref> هغوی لمړۍ تدوین شویو قوانینو او پازوالیزو (اداري) غونډالونو ته پراختیا ورکړه او بیا یې په محکمو، زندانونو او دولتي سوابقو کې پلې کړل

 

=== منځنی پېر ===