د ۱۱:۴۰, ۲۲ جنوري ۲۰۱۲ بڼه سرچينې کتل ANBI (خبرې اترې \| ونډې) له آی پي بنديزه بخښلی ۲۳٬۸۹۹ edits ←‏تاریخ → تېر توپير		د ۱۱:۴۱, ۲۲ جنوري ۲۰۱۲ بڼه سرچينې کتل ANBI (خبرې اترې \| ونډې) له آی پي بنديزه بخښلی ۲۳٬۸۹۹ edits د سمون لنډیز نسته بل توپير ←
۱ کرښه: [[File:Blackdeath2.gif\|200px\|thumb\|left\|تور مرګ په ۱۴ پېړی کې اروپا ته ورسېده]] '''طاعون''' یوه ساري ناروغی ده چې د یرسنیا پستس (Yersinia pestis) د باکټریاوو ځخه منځ ته راځي. دغه خطرناک ساري رنځ د ورږو (کیک) او صحرایی موږکانو په واسطه سرایت کوي. ==تاریخ== [[File:Scanning Electron Micrograph of a Flea.jpg\|150px\|thumb\|left\|کیک]] طاعون په منځنی پېړی کې د مرکزي [[~~آسیا~~آشيا]] څخه نړی ته پراخ شو. دغه رنځ په ۶ پېړی کې بازنطینی پاچایی ته ورسېده او تقریبًا ۲۵ میلیونه خلک یی ووژل. طاعون په ۷ پېړي کې د [[~~آسیا~~آشيا]] څخه مصر او شمالی آفریقا ته پراخ شو. په ۱۴ پېړی کې طاعون اروپا ته ورسيده او بقریبًا ۲۵ میلیونه خلک یی ووژل. په دي وخت کي خلکو طاعون ته د تور مرګ نوم ورکړ او عامو خلکو دغه مرض د خدای بیلګه ګڼله. طاعون د صحرایی موږکانو او ورږو (کیک) لخوا خورول کېږي. دغه رنځ د دغو ځناورانو لپاره خطرناک ندي مګر ورږه چې د موړکانو او انسانانو څخه وینه زبیښی کولای سیشي د ناروغی موړک څخه انسان بدن ته د یرسنیا پستس (Yersinia pestis) باکټریاګان انتقال کړي. دغه رنځ د خیارک د وینې دککروالی او سږی د طاعون فورمونه درلودلای سیشي. د سږی طاعون د خیارک طاعون *د وینې د ککروالی طاعون ===د سږی طاعون=== [[File:Yersinia pestis.jpg\|150px\|thumb\|left\|د یرسنیا پستس (Yersinia pestis) د باکټریا]] د [[سږي\|سږی]] د طاعون فورم د طاعون ډولونو څخه تر ټولو وژونکو دي. دغه د طاعون فورم د هوا په واسطه سرایت کوي او یوازې ۱۰% اخته ناروغان ژوندي ~~پاتی~~پاتې کېدلای سیشي. ===د خیارک طاعون=== د خیارک د طاعون فورم د ورږو (کیک) په واسطه خورول کېږي او یوازې ۴۰% اخته ناروغان ژوندي ~~پاتی~~پاتې کېدلای سیشي. === د وینې د ککروالی طاعون=== د وینې د ککړوالی طاعون کولای سیشي پر ماغزې یا توري برید وکړي او یوازې ۸۰% اخته ناروغان ژوندي ~~پاتی~~پاتې کېدلای سیشي. په اوس وخت کې طاعون یوازې په آفریقا، [[~~آسیا~~آشيا]] او امریکا کې وجود لري. دغه ساري رنځ د [[جنتامايسين]]، [[~~سترېپتومیسین~~سترېپتومیشين]] یا ~~دوکسی~~دوکشي ~~سیکلین~~شيکلین د [[انټيبايوټيک\|انتي بيوتيکونو]] په مرسته علاج کېدلای سیشي.

د "طاعون" د بڼو تر مېنځ توپير