د "امير عبدالرحمان خان" د بڼو تر مېنځ توپير
Content deleted Content added
د سمون لنډیز نسته |
|||
۵ کرښه:
<!-- د پاچايانو وېشنيزه -->
| هېواد = د افغانستان پاچا
| پېر = {{صاف}}
{{د کارپوه سکالو}}
{{پاچا-مالوماتبکس
| name =عبدالرحمن خان
| title =|د افغانستان امير
| انځور = امير-عبدالرحمن-خان.png
| image_size = 200px
| caption =عبدالرحمن خان
| reign =۳۱ د مۍ، ۱۸۸۰ ز. – ۱ د اکتوبر، ۱۹۰۱ ز.
| coronation =
| othertitles =
| full name =عبدالرحمن خان
| predecessor =[[غازي محمد ايوب خان|ايوب خان]]
| successor =[[امير حبيب الله خان]]
| suc-type =
| heir =
| queen =
| consort =
| ماندينه 1 =
| ماندينه 2 =
| ماندينه 3 =
| ماندينه 4 =
| ماندينه 5 =
| ماندينه 6 =
| issue =
| royal house =
| dynasty =[[بارکزي]]
| royal anthem =
| پلار =[[امير محمد افضل خان]]
| مور =
| birth_date =1840–1844
| birth_place =
| death_date = {{death-date|October 1, 1901}}
| death_place =
| date of burial =۱۹۰۱ ز.
| place of burial =[[کابل]], [[افغانستان]]
|}}
'''امير عبدالرحمن خان''' (۱۸۴۴ يا ۱۸۴۰ ز. - ۱ د اکتوبر، ۱۹۰۱ ز.) د ۱۸۸۰ څخه د ۱۹۰۱ کال پورې د افغانستان امیر پاتې شوی دی. د [[محمد افضل خان]] دریم زوی او د [[امير دوست محمد خان|دوست محمد خان]] لمسی، امیر عبدالرحمن خان د افغانستان په تاریخ کې د هغه ځواکمن حاکم په توګه پیژندل کیږي چې په هیواد کې یې له هغو ناخوالو او ګډودیو وروسته چې د افغان- انګریز له دوهمې جګړې وروسته رامنځ ته شوې وې، بیرته په کابل کې د افغان دولت واک له سره ورغوه.
کله چي انګرېزانو امير عبدالرحمن د سردار محمد افضل خان زوی د تاشکند څخه راوغوښت نو يې د ده سره د يو شمېر مرستو قول و کړ پدې شرط چي که دی په خارجي سياست کي د انګرېزانو سره مشوره و کړي . امير عبدالرحمن هم د مجبوريت له مخي قبوله کړه . دی ډېر تجربه کاره سړی وو ، دی پوهېدئ چي د قومي خلکو سره څرنګه چلند و کړي او هم د انګرېزانو سره څرنګه په خپله ګټه په نرمي چلند و کړي .
ده و کولای شول چي د څو ورځو په مدت کي په کابل کي امنيت راولي او بيا د [[افغانستان]] نورو ښارونو ته پام شو . او پدې ډول د افغان او انګليس دویمه جګړه پای ته و رسېده .
امير عبدالرحمن په ډېر لږ وخت کي په هيواد کي خپل مخالفان يا له مينځه يوړه ، يا يې بنديان او يا يې فراره کړه . انګرېزانو هم د ده سره مرستي کولې . په ١٨٨٠ م کال کي يې پنځه لکه روپۍ ، څو سوه توپونه او څو زره توپکان امير ته ور کړه او هر کال به يې ١٨٠٠٠ پونډه مرسته ور سره کوله .
ده ډېر ژر ټوله بلواګر لکه د غزني غلجيان او د منځني افغانستان هزاره ګان د ځان تابع کړه . د سپاه سالار جنرال غلام حيدر خان چرخي په واسطه يې د هيواد ټولي هغه برخي چي د افغاني دولت له لاسه وتلي وې بيرته په لاس راوړې . په نورستان کي يې د اسلام دين خپور کړ او هغه ځای يې د نورستان په نامه و باله .
امير په هيواد کي د جاسوسۍ دايره جوړه او قوي کړه ، تکړه قاضيان يې مقرر کړ ه، د پوستې دفترونه يې خلاص کړه ، شرعي محکمې يې د سره خلاصي کړې ، د کابل په شاهي مدرسه کي يې ديني عالمان مقرر کړه ، چاپخانه يې بيا خلاصه کړه ، په کابل کي يې د توپک جوړولو فابرکه په کار واچول . د ماليې دفترونه يې خلاص کړه ، د لارو غله يې له منځه يوړه .
د خارجي سياست په برخه کي يې په نرمي ګام اخيسئ . په ١٨٨٥ م کال کي تزاري روسيې پر شمالي پنجده حمله وکړه او هغه يې و نيوله . که څه هم انګرېزانو بايد پدې هکله د ده سره مرسته کړې وای خو و يې نه کړه .
امير عبدالرحمن خان يوه لويه غلطي چي کړېده هغه د ډيورنډ معاهده ده چي بېله د ملت د نمايندګانو د خبرتيا يې په خپل سر امضا کړه . پدې معاهده کي افغانستان په شرقي او جنوبي سيمو کي ډيري مځکي له لاسه ور کړې ١٨٩٣ م . امير عبدالرحمن خان په کابل کي په ١٩٠١ کال کي مړ سو او پر ځای يې د ده زوی سردار [[امير حبيب الله خان|حبيب الله خان]] پاچا سو .
== انځوریز البوم ==
<center>
<gallery>
انځور:امير عبدالرحمن خان.jpg|امير عبدالرحمن خان
انځور:King-Abdurrahman-Khan-with-King-Habibullah-Khan.png|امير عبدالرحمن خان د امير حبيب الرحمن سره په تاشکن کې
انځور:King-Abdurrahman-Khan.png|امير عبدالرحمن خان په تاشکن کې
انځور:Abdur Rahman Khan.jpg|
انځور:Ameer_Abdurahman_Khan.jpg|
انځور:Amir_Abdurahman_Khan's_Tomb.jpg|د امير عبدالرحمن خان مقبره
انځور:امير-عبدالرحمن-خان.jpg|امير عبدالرحمن خان
انځور:د امير عبدالرحمن خان ارامځای.jpg|د امير عبدالرحمن خان مقبره
</gallery>
</center>
{{پښتانه}}
[[وېشنيزه:افغانستان]]
[[وېشنيزه:د افغانستان پاچايان]]
[[ca:Abd al-Rahman Khan]]
[[cs:Abdurrahmán Chán]]
[[de:Abdur Rahman Khan]]
[[en:Abdur Rahman Khan]]
[[es:Abdur Rahman Khan]]
[[et:‘Abdur Raḩmān]]
[[fa:عبدالرحمنخان]]
[[fr:Abdur Rahman Khan]]
[[hi:अब्दुर रहमान ख़ान]]
[[it:Abdur Rahman Khan]]
[[ja:アブドゥッラフマーン・ハーン]]
[[ml:അബ്ദുർറഹ്മാൻ ഖാൻ]]
[[mn:Абдур Рахман Хан]]
[[nl:Abdoer Rahman Khan]]
[[no:Abdur Rahman Khan]]
[[pl:Abdur Rahman Chan]]
[[pt:Abd-ur-Rahman]]
[[ru:Абдур-Рахман (эмир Афганистана)]]
[[sv:Abd ar-Rahman (1845-1901)]]
[[tr:Abdurrahman Han]]
[[uk:Абдуррахман]]
[[zh:阿布杜爾·拉赫曼汗]]
| color = #C0C4CE
| |||