د ۱۸:۵۳, ۱۵ نومبر ۲۰۱۱ بڼه سرچينې کتل W.Kaleem (خبرې اترې \| ونډې) ۷٬۷۹۰ edits ←‏۱۷۴۸ز کال اکتوبر - کندهار، د نادرآباد پوځي کلا → تېر توپير		د ۲۱:۳۰, ۱۵ نومبر ۲۰۱۱ بڼه سرچينې کتل Khangul (خبرې اترې \| ونډې) ۱۰٬۱۵۰ edits د سمون لنډیز نسته بل توپير ←
۱ کرښه: [[File:Elders of Bala Murghab conduct a shura.jpg\|250px\|thumb\|left\|جرګه]] [[File:Afghan provincial governors front row.jpg\|250px\|thumb\|left\|لویه جرګه]] '''جرګه''' یوه دوديزه قبايلي غونډه ده چې پښتانه قبايل د خپلو ستونزو د هوارۍ لپاره ېې جوړوي. دا چې د افغانستان د ټولنې سیاسي ، او ټولنيز جوړښت په قبايلي لرغونو دودونو سمبال دی نو د همدې لپاره د پېړيو پېړيو راهيسې دغه دوديزه لويه جرګه په افغانستان کې د هر اړخيزو زده کړنځايونو (انسټيټيوشنونو) لکه کورنۍ او ټولنې کې يو اړين رول ګرځېدلی . ~~'''جرګه''' یوه کومه غونډه ده چې پښتانه د خپلو جنجالونو د حل لپاره جوړوي.~~ ==لویه جرګه == '''لویه جرګه''' په [[پښتو\|پښتو ژبې]] کې له دوه تورو چې یو ېې لویه د ستر په مانا او بل ېې جرګه چې دغونډې او عربي کې د شورا په مانا ده جوړه شوې . په دې وروسته لسو کلونو کې په [[افغانستان]] کې له لویو جرګو څخه د سياسي کړکېچونو د ختمولو لپاره په فرمايشي توګه کار اخيستل کېږي ، خو د څېړونکو له څېړنې داسې ښکاري چې باید د لويې جرګې دوديزه بڼه په نوې غربي الوزمه لبراله توګه ونه کارېږي ، ځکه د افغانستان په ټولنه کې پردی سياست ، پردی دود دستور او مافيايي پېښې ناکامه شوي ځکه خلک پرې اعتبار نشي کولی . د لويې جرګې د دود له مخې ټول د لويې جرګې غړي باید چې د افغانستان د کليو او بانډو څخه پوهياله روحاني سپين روبي مشران وي . همدا رنګه ېې تر څنګ د ټولنې بې پرې افغان قانونپوهان ، استادان او د کړکېچ او ستونزې عاملين په بشپړه توګه د ټولنې د دود له مخې خپل د استازو سره يوځای شتون ولري. په حق او سپينو ويناو کولو سره په پای کې د مرکو هرې پرېکړې ته چمتو او سر کېږدي . دا دود له نړېوال سياسي دود او د هغوی مدني چوکاټ څخه پدې توپیر لري چې لويې جرګې کې ټول غړي او عاملين او موغزين ېې سپينې ويناوې ، سپين ويل او بې ډاره يا خاطردارۍ د پښتونولي او اسلامي اخلاقو په چوکاټ کې په نېغه خپلې خبرې کوي ، کوم چې په سياسي لحاظ ورته پوله ايښودل شوې. دا پدې چې لويې جرګې کې پرېکړې د دود سره سم د حل د را ايستلو په موخه د نياومنتيا عملي ژمنې ته په پام سره ترسره کېږي . په لويې جرګې کې د شتمن يا نېستمن په پلوۍ او خاطردارۍ هېڅ داسې څه په پام کې نه نيول کېږي .لویه جرګه په [[افغانستان]] کې اوږد تاریخ لري.[[افغان\|افغانان]] کله چې افغانان ملي ستونزو سره مخامخیږي یا هم په ملي کچه پریکړې کوي نو د لويې جرګی جوړولو غوښتنه رامنځته کېږي . دغه دود په نړۍ کې نورو هېوادونو کې نه پلي کېده ، خو نن سبا د اروپا په هر يو هېواد کې دېته ورته غونډال د ټولنې د ارواپوهنې پر بنسټ رغول شوی. دا چې لويه جرګه افغاني بڼه لري ، افغانستان کې ېې سرچينه اخيتسې، ځکه هم د جرګې او مرکې د دود ټاټوبی په نړېواله کچه افغانستان بلل کېږي . که د غربي مشرانو جرګې کور (پارلمان) کې د يوې ټولنيزې يا سیاسي کړکېچ په هکله خبرې کېږي نو تر ډېره د کړکېچ د نسبيوالي او د غربي ګروهې د حقوق بشر تر څپرۍ لاندې قانونيت ته پام نیول کېږي . همدا ډول پخوا په افغانستان کې سپين روبيو د هېواد پر کچه د هرډول ستونزو د هوارۍ پخاطر سره راغونډېدل او کومه پرېکړه چې به ېې وکړه د هېواد سياسي مشرانو ته د منلو وړ وه ، خو اوس په لويې جرګې کې فرمايشي له سره تر پای جرګې پورې سياسي غړي ، حکومتي پوځيان ، ټوپکوال د ټوپک په زور خپل سره ځانچاري خبرې او پرېکړې کوي . په دودیزه توګه په لویی جرګې کې قومي مشران برخه اخلي او سياسي څېرې ېې کوربه توب او ترجماني په غاړه اخلي . افغانان پر خپلو روحاني مشرانو د ډیرو تجربو درلودلو په خاطر بشپړ باور لري . د افغانستان ټولې ستونزې د قبايلي اړخونو د نه يووالي په ترڅ کې رامنځته شوي او د همدې لپاره د جرګې لار غوره شوې. د تاريخ په اوږدو کې دغې خواته د افغانستان حکومتوالو پام نه درلود . تل ېې قبايلي سټې ځپلي او فرمايشي پردي قانون واکانو ته ېې د ټولنې واګي په لاس ورکړي چې تر ننه د افغانستان سوله ، ثبات او ټولنيز چوکاټ ېې ټکنی کړی . قومي مشران او دکلیواو بانډو مشران دخپلو اوږدو خدمتونو، عمراو دکورنیو پخاطر په لویو جرګو کې ټاکل کیږي. '''لویه جرګه''' په [[پښتو\|پښتو ژبې]] کې له دوه تورو چې یو ېې لویه د ستر په مانا او بل ېې جرګه چې دغونډې او شورا په مانا ده جوړه شوی ده . په [[افغانستان]] کې له لویو جرګو څخه د سترو ستونزو د حل لپاره دیوی سیاسي لاری په توګه کار اخیستل کیږي.په دودیزه توګه په لویی جرګې کې قومي مشران، او سیاسي څیری برخه اخلي . افغانان پر خپلو مشرانو د ډیرو تجربو درلودلو په خاطر بشپړ باور لري. == د دوديزې لويې جرګې مخينه == ~~قومي مشران او دکلیواو بانډو مشران دخپلو اوږدو خدمتونو، عمراو دکورنیو پخاطر په لویو جرګو کې ټاکل کیږي.~~ == د دوديزې لويې جرګې کړنلارې او تګلارې == لویه جرګه په [[افغانستان]] کې اوږد تاریخ لري.[[افغان\|افغانان]] کله چې ملي ستونزو سره مخامخیږي اویا خوهم په ملي کچه پریکړې کوي نو د لوی جرګی جوړولو غوښتنه کوي. == د لويې جرګې تاريخې پرېکړې د پرديو د يرغل په موقې == == اوسينۍ لويه جرګه په افغانستان کې == لویه جرګه د[[افغانستان]] دخلکود غوښتنو او ارادو غوره ښکارندويي کوي چې په لاندی توګه جوړیږي. لویه جرګه له ټول هیواد څخه ۵۰۰ غړي لري.چې له دی شمیری څخه ۵۰ تنه ېې د ولسمشر لخوا ټاکل کیږي او له پاتې برخې څخه نیمايی ېې ښځې دي چې دا شمیرې دبدلون وړ هم دی . دلویې جرګې غړي دخپلواکۍ، ملي حاکمیت، ملي یووالې او دهیواد لوړو ګټو په اړه پریکړی کوی . Line ۱۱ ⟶ ۱۳: د ولسی جرګې غړي ، د مشرانو جرګې غړي همدا رنګه د ولایتي او ولسوالیو شوراګانو مشران، دکابینې غړي ، د ستری محکمې مشر او غړي همدا راز دلوی څارنوالې غړي کوالای شي په لویه جرګه کې برخه واخلي خو د رای ورکولو حق نلري == د افغانستان په ~~تاریخ~~پېښلیک کې ځینې مهمې جرګې == === ۱۷۴۸ز کال اکتوبر - کندهار، د نادرآباد پوځي کلا ===

د "لویه جرګه" د بڼو تر مېنځ توپير