د ۰۸:۰۱, ۱۳ نومبر ۲۰۱۱ بڼه سرچينې کتل ANBI (خبرې اترې \| ونډې) له آی پي بنديزه بخښلی ۲۳٬۸۹۹ edits و ینه، اينه ته ولېږدېده → تېر توپير		د ۰۸:۴۴, ۱۳ نومبر ۲۰۱۱ بڼه سرچينې کتل ANBI (خبرې اترې \| ونډې) له آی پي بنديزه بخښلی ۲۳٬۸۹۹ edits د سمون لنډیز نسته بل توپير ←
۱ کرښه: [[دوتنه:Leber Schaf.jpg\|کيڼ\|250px\|بټنوک\|اينه]] دانسان بدن له ملیارډونو حجرو جوړ شوی دی چې له یو بل سره یوځاي ېې بیلابیل اندامونه اوغړي جوړ کړي دي چې هر یوغړی یوه حیاتي دنده په غاړه لري .ځینې غړي لکه دهاضمې سیسټم دخوړودهضمولو دنده لري او ځنې نور لکه دوینې دګرځیدا سیسټم دموادو دانتقال اساسي دنده په غاړه لري ځینې نور لکه پښتورګي اوسږي له بدنه دموادو د ایستلو کار کوي دبدن ډیر غړي څو دندې ترسره کوي دمثال په توګه پوښتورګي دموادو ددفع کولو ترڅنګ دوینې دفشاردتنظیم اودغه راز دکاني موادو او مایعاتو دکنترول دنده هم لري پر دې سربیره یولړ هورمونونه هم په پښتورګو کې جوړیږي. '''اينه''' په شمزۍ دارو او نورو [[ژوي\|ژويو]] کې يو حياتي اورګان دی. دا اورګان د [[انسان\|انسانانو]] او ژويو په بدن کې ډېرې دندې ترسره کوي چې په دغو کې د بدن نازهرجن کول، د پروټينو جوړښت او هضمي کړنو کې اړين [[ژونکيميا\|ژونکيميايي]] توکي جوړول دي. د ژوندي پاتې کېدو لپاره اينه يو اهم اورګان دی، که څه هم چې د اينې ډايليسېز د لنډې مودې لپاره کارېدلی شي خو دم مهال داسې هېڅ کومې لارې چارې نشته چې د اينې د نشتون جبران کړي. دبدن په غړیو کې ځیګریو اساسي اومهم غړی دی ځینې خو ځیګر دزړه په شان مهم ګڼي او هغه دوهم زړه هم بلل شوی دی. دغه مهم او حیاتي غړی یو نیم تر دوه نیم کیلو ګرامه پورې وزن لري چې دخیټې دبرنۍ برخې او سینې لویه برخه ېې نیولې ده درسته هغه وینه چې له هاضمي سیسټم څخه رواځي او خوراکي توکي پکې وي ځیګر ته راځي او دوینې رسونې ددغې دندې له امله ېې رنګ سور وي او خلک یې ینه هم بولي. ~~== ځیګر چیرته پروت دی ؟ ==~~ د بدن همدا غړی په استقلاب کې ډېر اهم رول لري او په بدن کې يو شمېر کړنې لکه د ګلايکوجن زېرمه، د وينې د سرو توکو تجزيه، د پلازما د [[پروټين\|پروټينونو]] جوړښت، [[هورمون\|هورموني]] توليد او د بدن نازهرجن کول د اينې له اهمې دندو شمېرل کېږي. اينه د [[پرين]] نه لاندې د [[ګېډه\|ګېډې]] په سيمه کې ځای پر ځای ده. دا اورګان يو الکلاين مرکب چې د [[تريخوب]] يا صفرا په نوم يادېږي جوړوي. د تريخوب دنده د بدن د شحمياتو هضمول دي. اينه له يو ځانګړي ژونپوهنيز [[ووب]] نه جوړ دی چې د ډېرې لوړې اندازې ژونکيميايي تعاملونو د زغملو او اداره کولو توان لري، په دغو ژونکيميايي تعاملونو کې د وړو او پېچلو ماليکيولونو جوړېدنې او ماتېدنې نغښتې دي، چې د حياتي کړنو لپاره ډېر ضروري دي.<ref>{{cite book \| last = Maton \| first = Anthea \| authorlink = \| coauthors = Jean Hopkins, Charles William McLaughlin, Susan Johnson, Maryanna Quon Warner, David LaHart, Jill D. Wright \| title = Human Biology and Health \| publisher = Prentice Hall \| year = 1993 \| location = Englewood Cliffs, New Jersey, USA \| isbn = 0-13-981176-1 \| oclc = 32308337}}</ref> په طبي چارو کې اينې ته د ''هېپاټو'' يا ''هېپاټېک'' په نوم اشاره کېږي، دا اصطلاح د يوناني ژبې د ''هېپر'' (ἡπαρ) له نوم نه راوتلې چې د اينې په مانا دی. په عربي ژبه اينې ته کبد وييل کېږي. == اناتومي == ینه یا ځیګر دخیټې په ښۍ برنۍ برخه کې موقیعت لري .دسنې او خیټې داخلي سرحد او برید د ډیافرګم په نامه یوه پرده ده چې په عادي حالت کې دیوې ګنبدي پردې په بڼه دی ځیګر ددې پردې درست ښکتنی ،او ښی اړخ نیوالی دی له همدې امله دی چې ځیګر دسینې په ښکتنۍ برخه کې لمس کیږي په داسې حال کې چې ینه دخیټې یوغړی حسابیږي په عادي حالت کې ددغه غړي وړه برخه په نس کې راځي دغه موقعیت ددې سبب کیږي چې پوښتۍ دځیګر لپاره دیوه مذبوت ساتونکي دنده ولري او له تاوانونو خوندي پاتې شي. Line ۱۴ ⟶ ۱۹: صفراوي کڅوړه درې اساسي دندې لري لومړی داچې دصفرا زیرمتون دی يعنې صفراپکې ساتل کيږي .دغه ماده په پر له پسې ډول ځیګر کې جوړیږي خو یوازې داړتیاپه وخت کولمو ته تويږي نو صفراوي کڅوړه صفراوي ماده ساتي اوپه مناسب وخت کې دهورمونونوپه ځواب کې دغه کڅوړه ځان راټولوي او خپله صفرا کولموته آستوي دا دصفراوي کڅوړې دوهمه دنده ده او ددغې کڅوړې دریمه دنده دصفراغلیظه کول دي .په هغې موده کې چې صفرا په کڅوړه کې پاتې کیږي له هغې ضافي اوبه جذب کیږي په دې ډول نه پریږدي چې اضافي اوبه له بدنه ووځي . [[af:Lewer]] [[am:ጉበት]] [[ang:Lifere]] [[ar:كبد]] [[an:Figado]] [[arc:ܟܒܕܐ]] [[av:ТӀул]] [[ay:K'iwcha]] [[az:Qaraciyər]] [[bn:যকৃৎ]] [[zh-min-nan:Koaⁿ]] [[be:Печань]] [[be-x-old:Печань]] [[bs:Jetra]] [[br:Avu]] [[bg:Черен дроб]] [[ca:Fetge]] [[sn:Chitaka]] [[cv:Пĕвер]] [[cs:Játra]] [[cy:Afu]] [[da:Lever]] [[de:Leber]] [[dv:ފުރަމޭ]] [[en:Liver]] [[et:Maks]] [[el:Ήπαρ]] [[es:Hígado]] [[eo:Hepato]] [[eu:Gibel]] [[fa:کبد]] [[fr:Foie]] [[ga:Ae]] [[gd:Àdha]] [[gl:Fígado]] [[hak:Kôn-tshóng]] [[ko:간]] [[hy:Լյարդ]] [[hi:यकृत]] [[hr:Jetra]] [[io:Hepato]] [[id:Hati]] [[is:Lifur]] [[it:Fegato]] [[he:כבד]] [[jv:Ati]] [[kn:ಯಕೃತ್ತು]] [[pam:Ate]] [[ka:ღვიძლი]] [[kk:Бауыр]] [[ht:Fwa]] [[ku:Kezeb]] [[lbe:ТтиликӀ]] [[la:Iecur]] [[lv:Aknas]] [[lt:Kepenys]] [[ln:Libale]] [[lmo:Fídech]] [[hu:Máj]] [[mk:Црн дроб]] [[ml:കരൾ]] [[mt:Fwied]] [[mr:यकृत]] [[ms:Hati]] [[mn:Элэг]] [[my:အသည်း]] [[nah:Ēltapachtli]] [[nl:Lever]] [[ja:肝臓]] [[no:Lever]] [[nn:Lever]] [[oc:Fetge]] [[mhr:Мокш]] [[om:Tirru]] [[pag:Altey]] [[pnb:کلیجہ]] [[nds:Lebber]] [[pl:Wątroba]] [[ps:اينه]] [[pt:Fígado]] [[ro:Ficat]] [[qu:Kukupin]] [[ru:Печень]] [[sah:Быар]] [[sa:यकृत्]] [[sq:Mëlçia]] [[scn:Fìcatu]] [[simple:Liver]] [[sk:Pečeň]] [[sl:Jetra]] [[so:Beer (xubin)]] [[sr:Јетра]] [[sh:Jetra]] [[su:Ati]] [[fi:Maksa]] [[sv:Lever]] [[tl:Atay]] [[ta:கல்லீரல்]] [[te:కాలేయం]] [[th:ตับ]] [[tg:Ҷигар]] [[tr:Karaciğer]] [[tk:Bagyr]] [[uk:Печінка]] [[ur:جگر]] [[ug:جىگەر]] [[vec:Figà]] [[vi:Gan]] [[war:Atay]] [[yi:לעבער]] [[zh-yue:肝]] [[diq:Kezebe]] [[zh:肝臟]]

د "اينه" د بڼو تر مېنځ توپير