د ۱۳:۳۰, ۱۹ اگسټ ۲۰۱۱ بڼه سمول Luckas-bot (خبرې اترې \| ونډې) ۳٬۹۴۵ edits و r2.7.1) (روباټ زیاتول: be-x-old:Кандагар (правінцыя) → تېر توپير		د ۱۸:۰۹, ۱۹ اگسټ ۲۰۱۱ بڼه سمول ناکړ Darios (خبرې اترې \| ونډې) ۶٬۴۶۹ edits ود سمون لنډیز نسته بل توپير ←
۱ کرښه: {{نابشپړ}} {\| style="margin: 0 0 1em 1em; border-collapse:collapse; font-size: 90%;" border="1" cellpadding="2" align="left" cellspacing="0" ~~{{افغانستان-ولايتونه-مالوماتبکس~~ \|- style="background-color:green;" ~~\|دولايت-نوم = Kandahar <br> کندھار~~ ! colspan="2" \|د کندهار ولایت<br /> ~~\|نخشه = Afghanistan-Kandahar.png~~ \|- \|پلازمېنه = [[کندهار]]▼ \|- id=infObrazek ~~\|latd = 31.608~~ \| style="text-align:center;" colspan="2"\|[[File:Mountains in Kandahar.jpg\|300px]] ~~\|longd = 65.705~~ \|- ~~\|د سرشمېرنې کال =2002~~ \|- id=infObrazek ~~\|د وګړو شمېر = 886,000~~ \| style="text-align:center;" colspan="2"\|[[File:Afghanistan Kandahar Province location.PNG\|300px]]<br /> ~~\|مساحت = 54,022~~ \|- ~~\|ګڼه ګونه=~~ ! align="right" valign="top" \|پایتخت \|ژبې= [[پښتو]]▼ ▲\|~~پلازمېنه =~~ [[کندهار]] }} \|- [[انځور:Qandahar.PNG\|بټنوک\|289px\|سوېل\|کندهار]]▼ ! align="right" valign="top" \|مساحت \|۵۴،۰۲۲ کیلومتره مربع \|- ! align="right" valign="top" \|وخت \|۴:۳۰ \|- ! align="right" valign="top" \|د اوسیدونکی شمیر \|۹۰۰،۲۰۰ \|- ! align="right" valign="top" \|ژبه ▲\|~~ژبې=~~ [[پښتو]] \|- ! align="right" valign="top" \|دین \|[[اسلام]] \|- ! align="right" valign="top" \|پیسې \|افغاني \|- \|} ▲[[انځور:Qandahar.PNG\|بټنوک\|289px\|سوېل\|کندهار]] ~~{{صاف}}~~ '''كندهار''' د هېواد جنوب لوېديځ ته پروت ولايت دى، او د [[افغانستان]] د لويو تاريخي مركزونو څڅه شمېرل كېږي. د منديګك تاريخي كيندنې د كنهار په ۲۰ كيلو مترۍ كې موقعيت لري، چې د لرغونپېژندنې لمخې د برنج او مفرغ په دورو پورې اړه لري. په همدې اساس ۱۰۰۰ او ۲۰۰۰ كلونو په منځ كې له ميلاده مخكې د سند، [[ايران]] او بين النهرين ګرځندويانو او سېلانيانو دې تاريخي مركز ته تګ رات ماوه. له هرات، باختر او سيستان خڅه كوچيان هم پدې تاريخي لاره تېرېدل. دا حوزه په اوستا كې د هراوارتي په نامه ياده شوې ده او د ارككوزيا د نوم يادونه هم د همدې ځاى لپاره شوې ده. په لومړيو مرحلو كې دلته كرنيزه زمكې وى. كندهار هغه مهال ډېر شهرت ترلاسه كړ چې په ۱۷۴۷ز كال كې [[احمد شاه دراني]] ددې سيمې د واكمن په توګه وپېژندل شو. د ښار په مركز كې د مېوند ودانۍ وجود لري، چې په ۱۸۷۱ز كال جوړه شوې ده. خرقه شريفه له بخارا نه دې ښار ته د [[احمد شاه دراني\|احمدشاه بابا]] په پېر كې راوړل شوېده. د [[ميرويس هوتک\|ميروېس خان نيكه]] او احمدشاه بابا زيارتونه په همدې ښار كې دي او د كنهار چهل زينه ي د غره په لمنه ېتاريخي ارزښت لري او د چهل زينې د پاىۍ په برخه كې د بابر شاه يادښت په تيګه كې كيندل شوې دى. كنهار په ۱۷۰۸ز كال كې ميروېس خان د خپل حكومت د مركز په توګه وټاكه، هغه په كوكران ې موقعيت دلود چې له اوسني ښآر څخه چندانې لرې ندې. بايد ووايو چې لوى سكندر اراكوزيا په كنهار كې اد اسكندري په نوم يا لويه كلكه پوځي او دفاعي كلا جوړه كړه چې د كنهار عطمت او حېثيت يې لا لوړ كړ. Line ۵۲ ⟶ ۷۱: == تاريخي ځايونه == === خرقه شريفه === وروسته له هغه چي خرقه شريفه كندهار ته راوړل سوه، د يو څه پر غاړه واخيست، خو كله چي مودې لپاره د هغې چوپړ په خپله اعليحضرت احمدشاه بابا د افغاني امپراتورۍ د لوېديځود كال ~~1183~~۱۱۸۳ په لومړيو كي اعليحضرت احمدشاه بابا ولايتونو د سمبالولو لپاره لښكر برابر كړ او خپله تلى، نو يې د خرقې شريفي د متولي د مقررۍ په هكله فرمان صادر كړ. د نوموړي فرمان پر بنسټ حاجي مولوي عبدالحق د حاجي ملا شكر زوى او د حاجي ملا زلال لمسى په خټه يعقوبزى چي په الكوزي ټبر پوري تړاو لري، د دولت د غړو په رايو او تصويب سره د خرقې شريفي و چوپړ او تولا ته وټاكل سو. د نوموړي فرمان چي پر 26مه د دهي (محرم الحرام) د كال 1383 س ل صادر سو په يوه برخه كي راغلي دي: "خرقه شريفه په هغه بكس كي چي ده، بايد په هغه ډول وساتل سي او خلك چي يې زيارت كوي نو به د هغه بكس زيارت كوي او بكس به پرته د پاچا له حكم څخه نه خلاصيږي." د نوموړي فرمان څخه په ښكاره توګه څرګنديږي چي اعليحضرت احمدشاه د هيواد د اسلامي او تاريخي ارزښتونو سره په زياته كچه مينه درلوده او هغه بابا به يې په سمه توګه ساتل، د نوموړي فرمان وصول تر اوسه ياني ~~1425~~۱۴۲۵ س ل پوري پر خپل ځاى پاته دى، چي تقريباً ~~242~~۲۴۲ كلن تاريخ لري. او اوس هم د خرقې شريفي د بكس خلاصول او يا را ايستل د وخت د واكمن په حكم سره شوني دي. (هغه وخت چي را ايستل يې اړين وبلل سي) د خرقې شريفي د ساتلو آداب : Line ۷۱ ⟶ ۹۰: د تېمورشاه عصر : كله چي اعليحضرت احمدشاه بابا په كال ~~1183~~۱۱۸۳ س ل د افغاني امپراتورۍ د سمون او پراخوالي لپاره د هيواد لوېديځو ولايتونو (هرات، مشهد او نيشابور) ته په سفر تلى، دا تكل يې درلود چي د خرقې شريفي د زيارت لپاره يو ښه او مناسب ځاى د هغه وخت په عصري بنايي باندي جوړ كړي، د سفر څخه د راستنېدو وروسته د سختي ناروغۍ له وجي چي ورپېښه وه په دې ونه توانېدى چي د خرقې شريفي لپاره زيارت ځاى جوړ كړي. همدا ناروغي وه چي د ده د هيلو پايله سوه، او د افغان ولس په تاريخ كي د هغه ځلانده ستوري لوېدنه وه چي موږ او زموږ تاريخ به تل په وياړي. وروسته له هغه چي ~~د 1186~~د۱۱۸۶ س ل كال د خداى تعالى (رجب المرجب) د مياشتي پر شلمه د جمعې په شپه چي ~~د 1773~~د۱۷۷۳ ز كال د جون د مياشتي د پايلو سره سمون درلود له دې نړۍ څخه د تل لپاره سترګي پټي كړې. د هغه ځاى ناستى اعليحضرت تيمورشاه د پلار د هيلو د پوره كولو په خاطر ځيني ګامونه اوچت كړل. چي په دې هكله يې ځيني نظريې هم درلودې په دې ډول : 1. مباركه جامه (خرقه شريفه) بايد وروسته له دې د سلاطينو د لاس آله نه وي. Line ۷۹ ⟶ ۹۸: د خرقې شريفي وداني : څرنګه چي مخكي يادونه وسوه خرقه شريفه د لومړۍ خور(ربيع الاول) پر نهمه د ~~1182~~۱۱۸۲ س ل كال كندهار ته راوړل سوه او خپل نور او انوار يې ولوراوه، دا هغه وخت و چي اشرف البلاد د معمارۍ كار پاى ته نه و رسېدلى نو خرقه شريفه يې د اول ځل لپاره د هغه وخت په لومړي جوړ سوي جامع كي چي د مرحوم وزير شاه وليخان كور ته نژدې و كېښودل شوه. او وروسته له هغه چي د خرقې شريفي د زيارت اوسنۍ وداني د اعليحضرت تېمورشاه له خوا د هغه وخت د معمارۍ په عصري بڼه د پخو خښتو، ګچو، ډبرو او اهاكو څخه د خپل درانه پلار د زيارت څنګته په يو شنه او كرنيزه مځكه كي چي د كندهار د شاه ويالې څخه اوبېده جوړه سوه، د يو لړ ديني مراسمو په لړ كي ياني د خيراتونو او صدقو په ويشلو او د صادقrدعايو او تكبيرونو په ويلو د حضرت سيدالاولين و الآخرين محمد مصطفى الوعدالامين و روح ته خرقه شريفه په درنښت او عزت سره د زړې جامع څخه پورته او له درباره څخه په وارو وارو شكر ګذاره يو چي دا اوسني زيارت ته يې راوړل. د الله الهي نعمت اوس هم زموږ سره سته او موږ يې له فيض او بركته څخه برخمن يو، د خرقې شريفي د راوړلو نېټه و اوسنۍ ودانۍ ته 1196 س ل څخه عبارت ده چي تر اوسه (~~1425~~۱۴۵۲ س) پوري ~~229~~۲۲۹ كاله كيږي. نور بيا ... Line ۹۰ ⟶ ۱۰۹: څرنګه چي احمدشاه بابا په دې وخت كي په كابل كي اوسېدى كندهار ته يې فرمان واستاوه او خپل دوهم زوى شهزاده سلېمان يې كابل ته ور وغوښتى، تر څو د حضرت رسول اكرم r مباركه خرقه د افغاني امپراطورۍ وياړلي پلازميني كندهار ته ولېږدوى. نو هغه وو چي د ~~1147~~۱۱۴۷ لمريز كال په دوبي كي چي د ~~1182~~۱۱۸۲ سپوږميز كال سره سمون لري د كابل څخه مباركه خرقه د خپلو موْظفو كسانو چي يو شمېر علماء، خانان او عسكر پكښې وه په ډېر درنښت او عزت پورته او په اول مزل (منزل) كي يې د ميدان سيمي ته راورسول، او ده افغانان ته نژدې د مسجدي خان په سراى كي يې پر يوه صندلي كښېښودل. وروسته د خرقې شريفي د پورته كېدو څخه خلكو نوموړى سراى زيارت كړ، او پر صندلي باندي يې دېوال راوګرځاوه، او د شمانو لپاره يې شمدانۍ كښېښودې. نوموړى زيارت تر اوسه پوري سته، خرقه مباركه يې په همدې آدابو تر كندهار پوري راورسول. Line ۹۶ ⟶ ۱۱۵: نوموړى كاغذ به يې د اوښ په غاړه ور وځړاوه، خلكو به په هره سيمه كي چي خرقه مباركه به پر راكښته كېدل، ډبري پر راوګرځولې او زيارت به يې كاوه. دا چي د خرقې شريفي د رسېدلو نېټه و كندهار ته د ~~1182~~۱۱۸۲ د لومړۍ خور (ربيع الاول) پر نهمه چي د ~~1147~~۱۱۴۷ لمريز كال د زمري د مياشتي د درېيمي نېټې سره سمون لري ټاكل سوى ده، خو ښايي چي د څېړونكي سهوه وي، او حقيقت داسي برېښي چي د خرقې شريفي د رسېدلو نېټه و كندهار ته د ياد سوي كال د درېيمي خور (جماد الاول) نهمه نېټه چي د تلي د مياشتي د لومړيو ورځو سره سمون لري وي. دا چي د ځينو مهمو اړيو په خاطر د خرقې شريفي په لېږدولو كي د درنښت له مخي د تلوار څخه كار اخيستل سوى دى، د قبول وړ دى، او شهزاده سلېمان دراني د نوموړي كال په دوبي كي د خرقې شريفي سره و كندهار ته حركت كړى دى. دا يوه يادونه وه. دا چي په ماخذ كي 9۹ مه د لومړۍ خور د ~~1182~~۱۱۸۲ سپوږميز كال تعين سوې ده منو يې او تردد نه پكښي كوو. كله چي خرقه شريفه كندهار ته راوړل سوه د همهغه وخت په لومړني جوړ سوي مسجد كي (1۱) چي د جوړېدو كار يې ~~په 1172~~په۱۱۷۲ سپوږميز كال كي پاى ته رسېدلى وو كښېښودل سوه او تر ~~1190~~۱۱۹۰ سپوږميز كال پوري هلته وه. لوى احمدشاه بابا ?3۳;له چي د كندهار نوى ښار يې په سنه ~~1169~~۱۱۶۹ سپوږميز كي جوړ او په اشرف البلاد يې ونوماوه او د دې الهي نعمت په رسېدو سره و دې ښار ته دا باور كيږي چي د روحانيت او كرامت له مخي لوى احمدشاه بابا ?0;ې نوم مخكښي لا اشرف البلاد ايښى وو. او د مباركي خرقې په رسېدلو سره نوموړى ښار مخكي له مخكي په دې نامه شهرت موندلى وو. يعنى په افغانستان كي دوه وياړه (فيض آباد) او (اشرف البلاد) د واجب التعظيم حضرت رسول كريم r د مباركي خرقې په رسېدو جوړ سوى دى. خو اشرف البلاد د اسلام په لاره كي د مجاهدت، آزادۍ او خپلواكۍ په لاسته راوړلو، د ولاياتو په پيوستون كي د لره تر بره تر يو اسلامي افغاني امپراطوري نظام لاندي په راوستلو كي په ټوله معنى پر افضله دى، او كولاى سو چي اتل او سرلوړى كندهار د افغانستان د يو ستر ټولنيز منځكي (مركز) او د سولي او امنيت په ټاټوبي قبول كړو. اهل حق را زندګى از قوت اوست Line ۱۳۱ ⟶ ۱۵۰: بالف ماته ثمانين و اثنان خرد ګفت بنويس تاريخش اندر (~~1182~~۱۱۸۲ س) پورتنى نظم د صوفي عبدالحميد خان په خط په ښكلې بڼه د خرقې شريفي د زيارت د دروازې په دالان كي په كال ~~1327~~۱۳۲۷ سپوږميز كي ليكل سوى دى. كندهار او خرقه شريفه د افغان محمود طرزي كلام خوش اب و خوش هوا و لطافت نثار شد شيرين بود كه نام خوشش قندهار شد فخر رسل محمد مختار كزشرف Line ۱۵۴ ⟶ ۱۷۳: د علامه اقبال كلام كله چي علامه اقبال د ~~1312~~۱۳۱۲ كال د لړم په مياشت كي د كابل څخه كندهار ته راغى او د خرقې شريفي زيارت يې وكړ، نو د دې ښار او زيارت په درناوي كي يې وويل : قندهار آن كشور مينو سواد اهل دل را خاك او خاك مراد Line ۱۶۵ ⟶ ۱۸۴: (1۱) دا مسحد اوس هم په كندهار كي موجود دى او د كندهار خلك يې زوړ مسجد بولي. په کندهار کی بیلابیل ځایونه لکه غر زینی

د "کندهار ولايت" د بڼو تر مېنځ توپير