ويکيپېډيا

د سارس کوویډ ۲ اومیکرون بڼه

اومیکرون بڼه (B.1.1.529) د سارس کوویډ ۲ (هغه ویروس چې د کوويډ-۱۹ لامل کېږي) یو ډول دی چې په لومړي ځل یې د ۲۰۲۱ ز کال د نومبر میاشتې په ۲۴مه نېټه له سوېلي افریقا څخه د روغتیا نړیوال سازمان (WHO) ته راپور ورکړل شو.[۱][۲]

اومیکرون بڼه د ډلټا بڼې په نسبت د سږیو د هوا په لارو کې ۷۰ برابره چټکه خپرېږي، خو شواهد ښيي چې شدت یې د مخکېنیو بڼو په تېره د ډلټا په پرتله کم دی. کم امکان لري چې اومیکرون بڼه د سږیو ژورو بافتونو ته نفوذ وکړي. د اومیکرون سرایت د ډلټا بڼې په نسبت ۹۱ سلنه کم وژونکی دی او په روغتونونو کې یې د بستري کېدو خطر هم ۵۱ سلنه کم دی. له دې سره سره، په روغتونونو کې د بستري کېدو په خطر کې اټکل شوی توپیر تر ۰-۳۰ سلنې پورې راکم شوی چې بیاځلي سرایت یې له منځه ځي. په ټولیز ډول د خپرېدو لوړه کچه په دې معنا ده چې د ټولو هغو ناروغانو شمېر چې روغتیايي پالنو ته اړتیا لري، لا هم د اندېښنې وړ دی.[۳][۴][۵][۶][۷]

واکسینونه د سختې ناروغۍ او په روغتونونو کې د بستري کېدو په مقابل کې په ځانګړي ډول د یوه mRNA واکسین تر اخیستو وروسته خوندیتوب ته دوام ورکوي. لومړنۍ شمېرې ښيي چې غبرګ واکسیناسیون د سرایت په مقابل کې له ۳۰ تر ۴۰ سلنه پورې خوندیتوب او په روغتونونو کې د بستري کېدو په مقابل کې شاوخوا ۷۰ سلنه خوندیتوب رامنځته کوي. د واکسین درېیم ډوز د سرایت په مقابل کې د اغېزناکتیا کچه ۷۵ سلنه او د سختې ناروغۍ په مقابل کې تر ۸۰ سلنه پورې ډېروي.[۸][۹][۱۰]

نښې نښانې

سمول

د اومیکرون بڼې یوه بې‌سارې نښه چې تر دې دمه یې راپورونه ورکړل شوي، د شپې له‌خوا خولې کېدل دي. په دې بڼه کې د خوند (ذایقې) او بوی (شامې) له منځه تلل د نورو بڼو په نسبت غیر معمول دي.[۱۱][۱۲]

هغه څېړنه چې د ډسمبر له لومړۍ تر ۷مې نېټې پورې د ناروغیو د کنترول د مرکز له‌خوا وشوه، ویې ښوده چې: "تر ټولو معمولې نښې یې ټوخی، ستړیا او پوزه بهېدل دي" چې له یوه کم زیان‌لرونکي یا بل ډول ویروس سره د دغې بڼې تفکیک سختوي.[۱۳]

د ۲۰۲۱ ز کال د ډسمبر میاشتې په ۲۵مه نېټه په لندن کې خپرې شوې څېړنې ښيي چې د زوئي کوویډ (Zoe Covid) اپلیکېشن کاروونکو د دغې بڼې نښانې "پوزه بهېدل، سر درد، ستړیا، پرنجی او د ستوني درد" بللې دي.[۱۴]

مخنیوی

سمول

د نورو بڼو په څېر د دې بڼې په اړه هم د روغتیا نړیوال سازمان سپارښتنه وکړه چې خلک باید په تړلو فضاوو کې مناسبه هوا وساتي، له ګڼې ګوڼې او نږدې تماسونو څخه ځانونه وساتي، مناسب ماسکونه وکاروي، لاسونه بیا بیا ووينځي او واکسین وکړي.[۱۵][۱۶]

د واکسین تولیدوونکو غبرګون

د ۲۰۲۱ ز کال د نومبر میاشتې په ۲۶مه نېټه بیو اېن‌ټېک شرکت اعلان وکړ چې تر راتلونکو دوو اونیو پورې به پوه شي چې اوسنی واکسین یې د اومیکرون بڼې په مقابل کې اغېزناک دی که نه او که اړتیا شي نو اپډېټ شوی واکسین به تر ۱۰۰ ورځو پورې وړاندې کړي. اسټرازېنکا، مډېرنا او جانسون انډ جانسون شرکتونه هم پر دې بڼه د خپلو واکسینونو د اغېزناکتیا د څېړنې په حال کې وو. په هماغه ورځ نواواکس شرکت وویل چې د یوه داسې اپډېټ شوي واکسین د پراختیا په حال کې دي چې د اومیکرون بڼې لپاره دوو ډوزونو ته اړتیا لري او شرکت په پام کې لري چې دا واکسین په څو اونیو کې چمتو شي، وازمایل شي او تولید شي. د ۲۰۲۱ ز کال د نومبر په ۲۹مه نېټه ګامالیا انستېتیوت وویل چې «سپوټنیک لایټ» واکسین باید د دغې بڼې په مقابل کې اغېزناک وي او موږ به د «سپوټنیک وي» واکسین تعدیل پیل کړو، اپډېټ شوې بڼه به یې تر ۴۵ ورځو پورې د ډېر تولید لپاره چمتو شي. سینوواک شرکت وویل چې د دغې بڼې په مقابل کې په لویه اندازه یو غیر فعال واکسین تولیدولی شي او پر هغو څېړنو د نظارت او بېلګو راټولولو په حال کې دي چې وښيي نوي واکسین ته اړتیا شته که نه. سینوواک د ۲۰۲۱ ز کال د ډسمبر میاشتې په ۷مه نېټه له خپل برازیلي شریک «بوټانټان انستېتیوت» سره په یوه ګډه غونډه کې وویل چې خپل واکسین اپډېټ کوي او په راتلونکو درېیو میاشتو کې به د لاسرسي وړ وي. د ډسمبر میاشتې په ۲یمه نېټه فاینلي انستېتیوت د دې بڼې په مقابل کې د «سوبرانا پلس» واکسین د پراختیا په حال کې و. فایزر تمه ښودلې چې د ۲۰۲۲ ز کال تر مارچ میاشتې پورې به د اومیکرون په مقابل کې د خونديتوب لپاره یو واکسین چمتو کړي.[۱۷][۱۸][۱۹][۲۰][۲۱][۲۲][۲۳][۲۴]

تاریخچه

سمول

د ۲۰۲۱ ز کال د نومبر په ۲۶مه نېټه د روغتیا نړیوال سازمان B.1.1.529 وپېژانده او اومیکرون نوم یې پرې کېښود چې د یوناني البفا پنځلسم توری دی. اومیکرون په لومړي ځل د ۲۰۲۱ ز کال د نومبر میاشتې په ۲۲مه نېټه د بوټسوانا او سوېلي افریقا په لابراتوارونو کې د نومبر میاشتې د ۱۱-۱۶ نېټو د راټولو شویو بېلګو له مخې وپېژندل شو. لومړنۍ پېژندل شوې بېلګه یې د نومبر میاشتې په ۸مه نېټه په سوېلي افریقا کې راټوله شوه. له سوېلي افریقا بهر لومړنۍ پېژندل شوې پېښه هغه کس و چې د نومبر میاشتې په ۱۱مه نېټه له سوېلي افریقا څخه د قطر له لارې هانګ کانګ ته لاړ او بل کس هم هغه و چې په همدې نېټه له مصر څخه د ترکیې له لارې بلجیم ته لاړ. د ۲۰۲۲ ز کال د جنورۍ له ۲۲مې نېټې راهیسې دا بڼه په ۱۳۵ هېوادونو کې تایید شوې ده. اومیکرون د نورو مخکېنیو بڼو په پرتله ډېر بدلونونه لري. ځینې بدلونونه یې نوي دي چې په سپایک پروتین کې راغلي بدلونونه په کې شاملېږي او د ناروغۍ په مقابل کې د کوویډ-۱۹ د واکسینونو وړتیا کموي.[۲۵][۲۶][۲۷][۲۸][۲۹][۳۰][۳۱][۳۲][۳۳][۳۴][۳۵][۳۶][۳۷]

ثبت شوې پېښې

سمول

د ۲۰۲۱ ز کال د نومبر میاشتې په ۲۴مه نېټه په لومړي ځل د اومیکرون بڼې راپور له سوېلي افریقا څخه د روغتیا نړیوال سازمان ته د نومبر میاشتې د ۱۴-۱۶ نېټو د راټولو شویو بېلګو له مخې ورکړل شو. د سوېلي افریقا پوهانو ته د نومبر میاشتې د لومړیو ورځو بېلګې او په ګوتنبرګ کې د کوویډ-۱۹ د پېښو ناڅاپي ډېرېدل لومړنی خبرداری و. د نومبر میاشتې د ۱۴مې او ۲۳مې نېټې تر منځ په دې سیمه کې څه باندې ۷۰ سلنه راټولې شوې بېلګې نوې بڼې وې. د اومیکرون لومړنۍ تایید شوې بېلګې په افریقا کې د ۲۰۲۱ ز کال د نومبر میاشتې په ۸مه نېټه او او په بوټسوانا کې د نومبر میاشتې په ۹مه نېټه راټولې شوې. د اومیکرون احتمالي بېلګې د ۲۰۲۱ ز کال د نومبر میاشتې په ۴مه نېټه د سوېلي افریقا په پرټوریا کې ترلاسه شوې دي.[۳۸][۳۹][۴۰][۴۱][۴۲][۴۳][۴۴][۴۵]

نړیوال غبرګون

سمول

د ۲۰۲۱ ز کال د نومبر میاشتې په ۲۶مه نېټه د روغتیا نړیوال سازمان هېوادونو ته سپارښتنه وکړه، چې پر سفرونو نوي محدودیتونه ونه لګوي، پر ځای یې "پر خطر ولاړه او علمي" تګلاره وړاندې کړه. په هماغه ورځ د اروپا د ناروغیو د مخنیوي او کنترول مرکز یو ماډل وړاندې کړ. دغه ماډل وښوده چې د سفر سخت محدودیتونه پر اروپايي هېوادونو د دغې بڼې اغېز تر دوو اونیو پورې ځنډولی شي او احتمالاً هېوادونو ته موکه ورکوي چې ورته چمتو شي.[۴۶][۴۷]

د روغتیا د نړیوال سازمان تر اعلان وروسته په هماغه ورځ ګڼو هېوادونو د دغې بڼې د پېژندل کېدو په غبرګون کې له سوېلي افریقا څخه هر ډول سفر منع کړ؛ په دې ډله کې متحده ایالتونه هم وو چې له اتو افریقايي هېوادونو څخه یې سفر بند کړ، که څه هم له هېڅ اروپايي هېواد، اسرائیل، کاناډا او اسټرالیا څخه یې سفر منع نه‌کړ چې د ممنوعیتونو د اعلان پر مهال ځینې پېښې هم په کې ثبت شوې وې. نور هغه هېوادونه چې پر سفر یې بندیزونه ولګول هغه جاپان، کاناډا، اروپايي اتحادیه، اسرائیل، اسټرالیا، بریتانیا، سینګاپور، مالیزیا، اندونیزیا، مراکش او نیوزلنډ وو.[۴۸][۴۹][۵۰]

سرچينې

سمول
  1. ↑ "Classification of Omicron (B.1.1.529): SARS-CoV-2 Variant of Concern". World Health Organization. 26 November 2021. Archived from the original on 26 November 2021. نه اخيستل شوی 26 November 2021.
  2. ↑ Gowrisankar A, Priyanka TM, Banerjee S (2022-01-10). "Omicron: a mysterious variant of concern". The European Physical Journal Plus (په انګليسي). 137 (1): 100. Bibcode:2022EPJP..137..100G. doi:10.1140/epjp/s13360-021-02321-y. ISSN 2190-5444. PMC 8743750. PMID 35036269.
  3. ↑ Harvard Medical School (6 January 2022). "Coronavirus Resource Center – Harvard Health". Harvard Health Publishing. Archived from the original on 11 January 2022. نه اخيستل شوی 7 January 2022. Lab studies, animal studies, and epidemiological data all indicate that Omicron may cause less severe disease than previous variants.
  4. ↑ David Leonhardt (5 January 2022). "Omicron Is Milder". The New York Times. Archived from the original on 6 January 2022. نه اخيستل شوی 7 January 2022. A few weeks ago, many experts and journalists were warning that the initial evidence from South Africa — suggesting that Omicron was milder than other variants — might turn out to be a mirage. It has turned out to be real.
  5. ↑ "Lung tissue study sheds light on fast Omicron spread". CIDRAP. Archived from the original on 16 December 2021. نه اخيستل شوی 25 December 2021.
  6. ↑ "Some reduction in hospitalisation for Omicron v Delta in England: early analysis". Imperial College London. Archived from the original on 22 January 2022. نه اخيستل شوی 22 January 2022.
  7. ↑ Lewnard, Joseph A.; Hong, Vennis X.; Patel, Manish M.; Kahn, Rebecca; Lipsitch, Marc; Tartof, Sara Y. (2022-01-11). "Clinical outcomes among patients infected with Omicron (B.1.1.529) SARS-CoV-2 variant in southern California" (په انګليسي): 2022.01.11.22269045. doi:10.1101/2022.01.11.22269045. S2CID 245851556. Archived from the original on 16 January 2022. نه اخيستل شوی 17 January 2022. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help)
  8. ↑ "How Effective Are COVID-19 Vaccines Against Omicron?". Healthline (په انګليسي). 2022-01-07. Archived from the original on 16 January 2022. نه اخيستل شوی 2022-01-17.
  9. ↑ Ahmed SF, Quadeer AA, McKay MR (January 2022). "SARS-CoV-2 T Cell Responses Elicited by COVID-19 Vaccines or Infection Are Expected to Remain Robust against Omicron". Viruses. 14 (1): 79. doi:10.3390/v14010079. PMC 8781795. PMID 35062283.
  10. ↑ Al Jurdi A, Gassen RB, Borges TD, Lape IT, Morena L, Efe O, et al. (2022-01-06). "Diminished antibody response against SARS-CoV-2 Omicron variant after third dose of mRNA vaccine in kidney transplant recipients" (په انګليسي): 2022.01.03.22268649. doi:10.1101/2022.01.03.22268649. S2CID 245739956. Archived from the original on 11 January 2022. نه اخيستل شوی 16 January 2022. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help)
  11. ↑ "Omicron Symptoms: Here's How They Differ From Other Variants". NBC Chicago. Archived from the original on 24 January 2022. نه اخيستل شوی 30 January 2022.
  12. ↑ Slater, Jack (23 January 2022). "Is a change to your taste or smell a sign of Omicron?". Metro (په انګليسي). Archived from the original on 26 January 2022. نه اخيستل شوی 30 January 2022.
  13. ↑ CDC COVID-19 Response Team (December 2021). "SARS-CoV-2 B.1.1.529 (Omicron) Variant – United States, December 1-8, 2021". MMWR. Morbidity and Mortality Weekly Report. Center for Disease Control. 70 (50): 1731–1734. doi:10.15585/mmwr.mm7050e1. PMC 8675659. PMID 34914670. S2CID 245071514. Archived from the original on 20 December 2021. نه اخيستل شوی 17 December 2021.
  14. ↑ Omicron’s cold-like symptoms mean UK guidance ‘needs urgent update’ Archived 25 December 2021 at the Wayback Machine. The Guardian
  15. ↑ "Classification of Omicron (B.1.1.529): SARS-CoV-2 Variant of Concern". World Health Organization. 26 November 2021. Archived from the original on 26 November 2021. نه اخيستل شوی 26 November 2021.
  16. ↑ Nebehay S, Winning A (26 November 2021). "WHO names new COVID variant omicron, cautions against travel measures". Reuters. Archived from the original on 26 November 2021. نه اخيستل شوی 26 November 2021.
  17. ↑ "BioNTech says it could tweak Covid vaccine in 100 days if needed". The Guardian. 26 November 2021. Archived from the original on 27 November 2021. نه اخيستل شوی 27 November 2021.
  18. ↑ "Novavax developing vaccine that targets new COVID-19 variant". CBS Baltimore Staff. 30 November 2021. Archived from the original on 2 December 2021. نه اخيستل شوی 4 December 2021.
  19. ↑ Maddipatla M, Roy M (26 November 2021). "Maryland-Based Vaccine Manufacturer Developing COVID-19 Vaccine That Targets Omicron Variant". Reuters. Archived from the original on 28 November 2021. نه اخيستل شوی 30 November 2021.
  20. ↑ "Sputnik V maker: Vaccine could be adapted to fight omicron". ABC News. Moscow. Associated Press. 29 November 2021. Archived from the original on 2 December 2021. نه اخيستل شوی 29 November 2021.
  21. ↑ "Sinovac and world's Covid-19 vaccine makers 'ready' to produce Omicron jab". South China Morning Post. 2021-11-29. Archived from the original on 30 November 2021. نه اخيستل شوی 2021-11-29.
  22. ↑ "Cuba to update domestic vaccine to battle Omicron". Al Jazeera. 2 December 2021. Archived from the original on 20 December 2021. نه اخيستل شوی 20 December 2021.
  23. ↑ "Sinovac prevê atualização da Coronavac para variante Ômicron em até três meses" [Sinovac plans to update Coronavac to the Omicron variant within three months]. CNN Brazil (په پرتګالي). 7 December 2021. Archived from the original on 9 December 2021. نه اخيستل شوی 9 December 2021.
  24. ↑ Spencer K (10 January 2022). "Pfizer CEO says omicron vaccine will be ready in March". CNBC. Archived from the original on 26 January 2022. نه اخيستل شوی 27 January 2022.
  25. ↑ Parekh M, Platt P, Barnes J, et al. (Global Health Security Team) (26 November 2021). "Coronavirus latest news: EU suspends all flights to southern Africa over omicron Covid variant fears". The Telegraph (په انګليسي). ISSN 0307-1235. Archived from the original on 26 November 2021. نه اخيستل شوی 26 November 2021.
  26. ↑ "Inside the South African lab that discovered Omicron". Africanews. 9 December 2021. Archived from the original on 17 December 2021. نه اخيستل شوی 17 December 2021.
  27. ↑ Schrieber M (16 December 2021). "The scientist in Botswana who identified omicron was saddened by the world's reaction". Goats and Soda. NPR. Archived from the original on 21 December 2021. نه اخيستل شوی 17 December 2021.
  28. ↑ "Omicron becomes dominant variant in South Africa". The Guardian. 2 December 2021. Archived from the original on 2 December 2021. نه اخيستل شوی 2 December 2021.
  29. ↑ "SARS-CoV-2 Sequencing Update 1 December 2021" (PDF). South African National Institute for Communicable Diseases. Archived (PDF) from the original on 1 December 2021. نه اخيستل شوی 2 December 2021.
  30. ↑ Lambrecht P (29 November 2021). "Wat weten we al over de nieuwe coronavariant, de omikron?" [What do we already know about the new coronavirus variant, Omicron?]. De Tijd (په هالنډي). Belgium. Archived from the original on 1 December 2021. نه اخيستل شوی 1 December 2021.
  31. ↑ Philip Whiteside (30 November 2021). "COVID-19: how the spread of Omicron went from patient zero to all around the globe". Sky News. Archived from the original on 30 November 2021. نه اخيستل شوی 17 December 2021.
  32. ↑ "Enhancing Readiness for Omicron (B.1.1.529): Technical Brief and Priority Actions for Member States". WHO. 17 December 2021. Archived from the original on 29 November 2021. نه اخيستل شوی 19 December 2021.
  33. ↑ Torjesen I (November 2021). "Covid-19: Omicron may be more transmissible than other variants and partly resistant to existing vaccines, scientists fear". BMJ. 375: n2943. doi:10.1136/bmj.n2943. PMID 34845008. S2CID 244715303. Archived from the original on 2 December 2021. نه اخيستل شوی 2 December 2021.
  34. ↑ William A. Haseltine (2 December 2021). "Omicron Origins". Forbes. Archived from the original on 3 December 2021. نه اخيستل شوی 4 December 2021.
  35. ↑ Wei C, Shan KJ, Wang W, Zhang S, Huan Q, Qian W (December 2021). "Evidence for a mouse origin of the SARS-CoV-2 Omicron variant". Journal of Genetics and Genomics = Yi Chuan Xue Bao. 48 (12): 1111–1121. doi:10.1016/j.jgg.2021.12.003. PMC 8702434. PMID 34954396.
  36. ↑ Gowrisankar A, Priyanka TM, Banerjee S (2022-01-10). "Omicron: a mysterious variant of concern". The European Physical Journal Plus (په انګليسي). 137 (1): 100. Bibcode:2022EPJP..137..100G. doi:10.1140/epjp/s13360-021-02321-y. ISSN 2190-5444. PMC 8743750. PMID 35036269.
  37. ↑ Al Jurdi A, Gassen RB, Borges TD, Lape IT, Morena L, Efe O, et al. (2022-01-06). "Diminished antibody response against SARS-CoV-2 Omicron variant after third dose of mRNA vaccine in kidney transplant recipients" (په انګليسي): 2022.01.03.22268649. doi:10.1101/2022.01.03.22268649. S2CID 245739956. Archived from the original on 11 January 2022. نه اخيستل شوی 16 January 2022. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help)
  38. ↑ "Classification of Omicron (B.1.1.529): SARS-CoV-2 Variant of Concern". World Health Organization. 26 November 2021. Archived from the original on 26 November 2021. نه اخيستل شوی 26 November 2021.
  39. ↑ Vaughan A (27 November 2021). "Omicron: How dangerous is the new variant first found in South Africa?". NewScientist. Archived from the original on 1 December 2021. نه اخيستل شوی 1 December 2021.
  40. ↑ "Omicron becomes dominant variant in South Africa". The Guardian. 2 December 2021. Archived from the original on 2 December 2021. نه اخيستل شوی 2 December 2021.
  41. ↑ "SARS-CoV-2 Sequencing Update 1 December 2021" (PDF). South African National Institute for Communicable Diseases. Archived (PDF) from the original on 1 December 2021. نه اخيستل شوی 2 December 2021.
  42. ↑ Cowan K (29 November 2021). "Inside SA leg of Omicron variant discovery: A single test result, a missing gene, and an email". News24. Archived from the original on 2 December 2021. نه اخيستل شوی 2 December 2021.
  43. ↑ Whiteside P (30 November 2021). "COVID-19: How the spread of Omicron went from patient zero to all around the globe". SkyNews. Archived from the original on 30 November 2021. نه اخيستل شوی 1 December 2021.
  44. ↑ Callaway E (December 2021). "Heavily mutated Omicron variant puts scientists on alert". Nature. 600 (7887): 21. Bibcode:2021Natur.600...21C. doi:10.1038/d41586-021-03552-w. PMID 34824381. S2CID 244660616. Archived from the original on 26 November 2021. نه اخيستل شوی 26 November 2021.
  45. ↑ van Vliet K (2021-12-03). "Waarom Zuid-Afrika zoveel virusvarianten ontdekt". Trouw (په هالنډي). Archived from the original on 22 December 2021. نه اخيستل شوی 2021-12-09.
  46. ↑ "WHO cautions against imposing travel restrictions due to new variant". Reuters. Geneva. 26 November 2021. Archived from the original on 26 November 2021. نه اخيستل شوی 26 November 2021.
  47. ↑ "Implications of the emergence and spread of the SARS-CoV-2 B.1.1.529 variant of concern (Omicron) for the EU/EEA" (PDF). ecdc.europa.eu. Archived (PDF) from the original on 26 November 2021. نه اخيستل شوی 26 November 2021.
  48. ↑ "Covid live updates today: Omicron variant, symptoms, vaccines efficacy, restrictions..." en.as. 28 November 2021. Archived from the original on 28 November 2021. نه اخيستل شوی 28 November 2021.
  49. ↑ "World closing its doors to African countries due to omicron". aa.com. 30 November 2011. Archived from the original on 30 November 2021. نه اخيستل شوی 30 November 2021.
  50. ↑ Yong C (26 November 2021). "Singapore bans travellers from 7 African countries; no cases of new Covid-19 variant here". The Straits Times (په انګليسي). Singapore. Archived from the original on 26 November 2021. نه اخيستل شوی 26 November 2021.
"https://ps.wikipedia.org/w/index.php?title=د_سارس_کوویډ_۲_اومیکرون_بڼه&oldid=299535" نه اخيستل شوی