مروت
مروت یوه پښتون قبیله دۍ ، د لوهاني قبیلې یوه څانګه ده او د لودي برخې پورې اړه لري ، چې په اساسي ډول په لکي مروت ولسوالۍ کې ، د دېره اسماعيل خان ولسوالۍ ځینې برخې ، د پاکستان د ټانک ولسوالۍ ځینې کلي او د افغانستان په کټواز سیمه کې موقعیت لري. مروت د سپین لوهاني (لوهاني سپینه ډله) په نامه هم پیژندل کیږي ، او د دوی ډیر نږدې خپلوان نور لوهانیان دي لکه میانخېل ، دولت خیل او تاتور. مروت د خپل پلرون مروت خان لودي لپاره نومول شوی وو.
مخینه
مروت او د لوهاني نورو څانګو په زرغون ښار (د پکتیکا وولسوالۍ کې موقعیت) او د جنوبي وزیرستان وانا درې کې اوسېدل. دوی د سليمان خېلو او نورو غلجي ټبرونو سره اوږدمهاله شخړه درلوده ، کوم چې دمخه لا لودي قبیلې دې ته اړ ایستلې چې په ماسخوتن کې هندوستان ته مهاجر شي. په یو پریکړه کونکي جنګ کې د 15 مې میلادي پیړۍ په مینځ کې لوهانیانو د غلجایانو لخوا په بشپړ ډول ماته وخوړه او کټواز یې وروسته پاتې ته پریښود. لوهاني او د دوی تره زامن دوتاني باید یوازې د واڼ درې او شاوخوا سیمو کې پاتې شو.
مروت او نور لوهانیان د وزیرستان څخه نور ختیځ ته پراخه شوي ، د پراګي ، سوری او سرواني قبیلو په ماتې سره د اوسني ډېره اسماعيل خان او ټانک ولسوالۍ لویې سیمې نیولي. مروت په وزیرستان کې پاتې شو پداسې حال کې چې دولت خیل او تاتور نوي فتح شوي دامان ته کډوال شو. د کټي خیل (د دولت خیل څانګه) رییس ، بیا د ټولو لوهانیانو مشر موافقه وکړه چې د دامان له ځمکې څخه مروت او میانخیل ته د عایداتو برخه ورکوي. د ۱۶ مې پیړۍ په وروستیو کې یا د ۱۷ مې پېړۍ په پیل کې وزیرانو له خپل ټاټوبي برمل ولسوالۍ څخهه خوشې کړل او د نن ورځې په جنوبي وزیرستان کې د (اوسني احمدزي وزیرانو استوګنځي) کې د مروت پر سیمو تکیه کړل. وزيرانو د محسود په مرسته مروت او دوتاني ته ماتې ورکړه ، پخوانی له دندې لرې کړل شو ، پداسې حال کې چې وروستو ته اجازه ورکړل شوې وه چې په وانا کې ځینې ځمکې وساتي. کله چې مروت د خپلو ځمکو د ملکیت اخیستو لپاره دامان ته ورسید ، دولت خیل لوهانیان د دې مخالفت وکړ. په ورپسې جګړه کې دولت خیل د مروت په واسطه ماته وخوړه او د دامان څخه و ایستل شو. دولت خیل د ګنډا پوړ ، بابرانو او بهټانیانو مرسته وغوښته او دغه اتحاد وتوانید چې مروت ته ماته ورکړي .
ماتېدونکي مروت د دره پیزو او شاوخوا د یو څه وخت لپاره پاتې شو ، تر دې چې دوی د نیازي د يوې برخې څخه بلنه ترلاسه کړه ، څوک چې په اوسني لکی مروت کې میشته وو ، چې د سیالي قبیلې ته ماتې ورکولو کې د دوی سره مرسته وکړي. مروت د نیازي په وړاندې پاڅون وکړ. نیازي قبيلې لومړی د مروت قبیلې ته د دوی په مقابل کې ماتې ورکړه او په لوی شمیر یې هغوی حلال کړل. د دوی ورور مروت سره د ملګرتیا وروسته ، نیازي د ميانوالي په لور وتښتېدل. د ۱۶۰۱ اؤ ۱۶۰۸ ترمینځ ، مروت د "تال" ټولې لارې نیولې وې.
مروت له مخې د د مغولو امپراتوري برخه وو. د مغلو له سقوط وروسته دا سیمه د درانیانو تر واک لاندې راغله. احمد شاه درانی په مروتو باندې مالیه نه ده وضع کړې خو د خپلو پوځي کمپاینونو لپاره یې د مروت جنګیالیو د برابرولو شرط وړاندې کړ. د ابدالي ترټولو مهم نظامي کمپاین کې ، د مروت ۱۲۰ اسو سپار درلودل د خپل مشر بېګو خان تر مشرۍ لاندې هندوستان ته ورغل. د احمد شاه جانشین ، تېمور شاه دراني په مروت باندې مالیه وضع کړه .
د پاني پت دريمه جگړه وروسته ، مروت په دوو ډلو وویشل شو ، سپین او تور او په راتلونکو ۶۰ کلونو کې یې یو بل سره جګړه وکړه. د دوی د داخلي شخړې څخه په ګټې اخیستنې ، وزیرانو د اوسني بنو ولسوالۍ په شګو کې د مروت څخه ځینې سیمه ونيوله. په ۱۸۱۹ کې د مانکرا نواب د یوې ډلې په بلنه د مروت په کورنۍ جګړې کې دلچسپي وښوده او وروسته یې د ځان لپاره سیمه ونیوله. کمزورې مروت ونه توانید چې د اشغال په وړاندې مقاومت وکړي او پدې توګه مروتو خپلواکي له لاسه ورکړه. سمدلاسه وروسته ، سکهانو لکی مروت فتح کړ او د نن ورځې لکی ښار ته څېرمه د ګمبیلی سیند په غاړه یوه کلا جوړه کړه. په ۱۸۴۷ کې مروتو د سکهانو په خلاف پاڅون راپورته شو خو د وروستو لخوا په بریالیتوب سره وځپل شو. په انګلو سکه جنګونو کې ، مروتو د انګریزانو سره د سکهانو پروړاندې لویه مرسته وکړه. د مروت او انګلیس اړیکې تر ډیره بریده دوستانه پاتې شوې ، که څه هم ځینې مروت د اېپي فقير له غورځنګ سره یوځای شوي .
د یادونې وړ مروت
- خواص خان مروت ، د شېر شاه سوري مشهور جنرال و.
- عرفان الله خان مروت ، چې په کراچۍ کې میشته سیاستوال دی. د سندهای شورا غړی او د ترانسپورت ، روغتیا ، کور ، تعلیم او کانونو او معدني پرمختګ لپاره پخوانی وزیر.
- خان حبیب الله خان ، د پاکستان د مشرانو جرګې لومړی رییس ، او د لنډ وخت لپاره د پاکستان د سرپرست په توګه د مغربي پاکستان عالي محکمې قاضي و
- انور کمال خان ، پخوانی سناتور ، صوبایی سینئر وزیر او د خیبر پښتونخوا صوبایی اسمبلۍ پخوانی غړی
- انور سیف الله خان ، د ډی ایم جی پخوانی افسر ، ډپټی کمشنر او کمشنر ، دا مهال د خیبر پښتونخوا د صوبې اسمبلۍ غړی او درې ځله د وفاقي وزیر
- میر نواز خان مروت ، د پاکستان د سترې محکمې عالي وکیل او پخوانی فدرالی وزیر
- سلیم سیف الله خان چې اوس مهال سناتور دی ، او دمخه د KPK فدرالي او ولایتي وزی
- شاه نواز خان ، د خیبر پښتونخواه صوبې پخوانی لوی قاضي او د پاکستان د سترې محکمې پخوانی قاضي ، د صوبه سرحد پخوانی والي
- دل جان خان ، د پولیسو پخوانی عمومي مفتش او د پاکستان د حکومت سکرتر. هغه په ملګرو ملتونو کې د مخدره توکو نړیوال کنټرول بورډ پاتې شو